فصل اول : مباني اقتصاد روستا

    موضوع علم اقتصاد

   رابطه اقتصاد و جغرافيا

موضوعات علم اقتصاد

  اقتصاد توليد کشاورزي ................................................................................................20.

 بنيان اقتصادي

بنيان هاي اقتصادي

نظام اقتصادي

انواع نظامهاي اقتصادي

سازمان فعاليتهاي اقتصادي

عوامل توسعه اقتصادي روستا

جمعيت

سرمايه و سرمايه‌گذاري

ابداعات

مبادلات بين‌المللي

رشد جمعيت و توسعه اقتصادي

رشد جمعيت و توسعه اقتصاديدر روستا

موانع توسعه اقتصادي روستا

دورهاي باطل فقر

نرخ ناچيز تمركز سرمايه

موانع اجتماعي فرهنگي

تنگناههاي كشاورزي

كمبود نيروي انساني متخصص و ماهر

مفاهيم و اصطلاحات پايه در اقتصاد روستايی.............................................................52

              فصل دوم : كشاورزي واقتصاد روستايي

      اقتصاد روستايي ........................................................................................................59

كشاورزي و اقتصاد ملي60

كشاورزي و توسعه روستايي66

چالش‌هاي عمده توسعه روستايي71

 كشاورزي و توسعه اقتصادي روستا79

فرايند توليد در بخش كشاورزي77

مهاجرت و اقتصاد روستايي81

سياستهاي تحول اقتصاد روستايي83

نقش دولت در اقتصاد روستايي و كشاورزي86

ضرورتهاي دخالت دولت در بخش كشاورزي..............................................................87

  علل عقب‌ ماندگي اقتصادي نواحي روستايي88

 علل دروني90

   ـ بالا بودن نرخ رشد‌ جمعيت90

   ـ  عدم دسترسي به امكانات عمومي:92

   ـ غلبه داشتن كشاورزي‌ سنتي‌ به عنوان  مهمترين بخش اشتغال و توليد92

   ـ  محدوديت منابع توليد‌93

   ـ  عدم وجود قوه خلاقيت و ابتكار94

   ـ كمبود سرمايه‌ و كالاهاي سرمايه‌اي94

   ـ كوچكي، تعدد وپراكندگي قطعات زراعي95

      عوامل بيروني98

   ـ دو گانگي چند گانگي اقتصادي كشور98

   ـ عقب‌ ماندگي تكنولوژي99

    ـ نابرابري100

 - درآمد - هزينه خانوار شهري و روستايي....103

    ـ الگوهاي توسعه105

   - قوانين و مقررات و اثرات اقتصاد سياسي..............................................................106

   نقش مسكن در اقتصاد روستايي109

تاثير فعاليت اقتصادي بر روي اشكال مساكن110

سازمانهاي مديريتي روستا115

 توسعه‌ نظام‌ دانش‌ و اطلاعات‌ كشاورزي .......................................111

 فصل سوم : بنيانهاي اقتصادي روستا

    منابع و عوامل توليد بخش كشاورزي118

زمين118

تقسيم بندي اقتصادي زمين130

آب

پائين بودن راندمان آبياري142

اقتصاد آب در مناطق روستايي144

عرضه اقتصادي آب144

تقاضاي آب145

نيروي انساني149

راهبردهاي بكارگيري نيروي كار مازاد155

اشتغال و بيكاري در مناطق روستايي156

اشتغال در مناطق روستايي158

وضعيت اشتغال و تحولات آن در بخشهاي مختلف اقتصادي162

ساخت آموزشي شاغلين بخش كشاورزي168

سرمايه170

نقش سرمايه در بخش كشاورزي170

اهميت تمركز سرمايه در مناطق روستايي173

منابع تامين سرمايه

- منابع مالي رسمي

منابع مالي غير رسمي

زمينه هاي سرمايه گذاري در روستا

نقش سرمايه به عنوان يك عامل توليد

سرمايه‌گذاري در جهت‌ توسعه‌ و بهبود استفاده از منابع آب و زمين

سرمايه‌گذاري در زمينه‌هاي نيروي انساني و تحقيقات

   نقش بازاريابي در اقتصاد روستايي

بازاريابي محصولات كشاورزي

عمليات بازاريابي

عوامل بازار

 شيوه بررسي اقتصاد روستا .....................................................................................226

                                          فصل چهارم  صنايع روستايي

      صنايع روستايي، تعاريف و ويژگيها

خصوصيات‌ و ويژگيهاي صنايع روستايي .............................................222

      صنايع روستايي در ايران ....................................................................................223

توسعه‌ صنايع‌ روستايي با هدف توسعه روستايي

   توسعه‌ صنايع روستايي با  هدف  توسعه بخش كشاورزي.............................231

تعريف صنايع روستايي در ايران

نواحي صنعتي روستايي

مزاياي ايجاد نواحي روستايي ................................................................................. 246

موانع توسعه صنعتي روستاها


مقدمه

اقتصاد روستايي شامل تمام فعاليتهاي اقتصاد کشاورزي و غير کشاورزي در مناطق روستايي است. از آنجايي که هدف غايي علم اقتصاد تامين مواد غذايي و رفاه عمومي تلقي مي شود، لذا بررسي وضعيت و چگونگي انجام فعاليتهاي کشاورزي در اقتصاد روستايي کشور از اهميت زيادي برخوردار است. چرا که در شرايط فعلي، کشاورزي مهمترين فعاليت اقتصادي در اغلب روستاهاي ايران بوده و لازم است به عنوان محور برنامه هاي توسعه قرار گيرد. محوريت کشاورزي و روستا در برنامه هاي توسعه به اين معني است که از بخشي نگري محض پرهيز شده و مناطق روستايي به عنوان مکانهاي توليدي مورد توجه جدي قرار گيرد و همه بخشهاي اقتصادي در راستاي تحقق اهداف توسعه ملي، به صورت هماهنگ و مکمل عمل کنند.

محدوديت زمين و عوامل توليد از يک سو و افزايش جمعيت از طرف ديگر، بازدهي توليدي زمين را کاهش داده و اقتصاد نواحي روستايي را ناپايدار ساخته است. افزايش نياز کشور به مواد غذايي، لزوم توسعه هماهنگ نواحي روستايي به منظور ايجاد تعادلهاي منطقه اي ، محدوديت هاي منابع توليد در نواحي روستايي، محدوديت سرمايه و نيروي انساني متخصص، عقب ماندگي تکنولوژيک و الگوهاي توسعه تمرکزگرا از عمده چالش هاي محيطي ، اقتصادي و اجتماعي نواحي روستايي در دهه آينده تلقي مي گردد. راهکار لازم براي رهايي از چالش هاي مذکور شناخت قابليت ها و محدوديتهاي نواحي روستايي؛ تنوع بخشي به اقتصاد روستايي و رواج فعاليتهاي جديد است. اين راهکار مي تواند وابستگي اقتصاد روستايي به اقتصاد کشاورزي را کاهش دهد. چرا که اقتصاد کشاورزي در ايران به شرايط محيطي و اقليمي وابسته بوده و نوسانات اقليمي در درآمد کشاورزان بسيار موثر است. افزايش توليد و درآمد ، مديريت منابع توليد و از بين بردن فقر در نواحي روستايي از مهمترين وظايف برنامه ريزان اقتصاد روستايي است.

کتاب حاضر با جهت گيري در موارد فوق تدوين گرديده و اميد است بتواند با شناخت دقيق ابعاد و چالشها اقتصاد روستايي، راهکار هاي لازم در جهت بهبود وضع موجود ارائه نمايد. جهت گيري اصلي کتاب آشنايي دانشجويان و مطالعه کنندگان با مسائل اقتصادي نواحي روستايي است. مطالعه اي کتاب براي دانشجويان در دروس؛ اقتصاد روستايي، توسعه و برنامه ريزي روستايي توصيه مي گردد.