یکی از فعالیتهای متداول در جامعه که توسط دولت یا بخش حقوقی انجامی شود فعالیت های پیمانکاری است شامل سد سازی ، اسکله ، کشتی سازی ، هواپیما سازی ، راهسازی ، حق ساختن فیلم سینمایی یک نوع قراردادهای بلند مدت تلقی می شود .
تعریف صنعت پیمانکاری :
به علت تعدد وتنوع بسیار سخت و دشوار است در این درس تاکید بر قراردادهای پیمانکاری ساخت و ساز می باشد در یک پروژه چند رکن وجود دارد .
- کارفرما : شخص حقیقی یا حقوقی که اجرای پروژه ای را به پیمانکار واگذار می کند.
- مشاورین : گروهی که از طرف کارفرما انتخاب می شود برای نظارت برکار پیمانکار .
- پیمانکار : شخص حقیقی یا حقوقی که اجرای پروژه را بر عهده دارد .
انواع قرارداد پیمانکاری
- بر اساس واحد بهاء : در این قرارداد پیمانکار تعهد می کنید عملیات موضوع پیمان را بر اساس مبلغ معینی مثلا 1 متر خاک برداری انجام دهد در ضمن در هر سال با توجه به افزایش قیمت ها ضریب بها تعلق می گیرد .
- قرارداد مقطوع : در مواردی ممکن است پروژه خاص یا قسمتی از پروژه خاصی به صورت مبلغ قطعی به پیمانکار واگذار شود .
- قرارداد امانی : بهترین نوع پیمانکاری برای پیمانکار می باشد در این نوع قرارداد مخارج مجاز و تعیین شده در قرارداد به پیمانکار پرداخت می شود در ازای خدمات مشخص مبلغ مشخص یا درصدی از مخارج پرداخت می شود .
قراردادها دو دسته اند :
- اگر یک پروژه کامل به یک فرد داده شود
- اگر بخشی از کار به یک فرد و بخش دیگر به فرد دیگری داده شود .
مراحل اجرای طرح :
- مرحله مطالعات مقدماتی طرح :
دراین مرحله با توجه به نوع طرح مطالعات اقلیمی ، اقتصادی ، مطالعات سیاسی، جغرافیایی ، فرهنگی مورد بررسی قرار می گیرد ودر صورت ترجیح و داشتن منطق کافی موضوع به مرحله بعد اجرا می شود .
- ارجای کار به پیمانکار :
بعد از اینکه مطالعات مقدماتی تایید شد به منظور اجرای می بایستی کار به پیمانکار واگذار شود برای انتخاب پیمانکار مناقصه برگزار خواهد شد.
چند نوع مناقصه وجود دارد :
مناقصه عمومی : در این حال
مناقصه محدود: در این نوع مناقصه باتوجه به ماهیت و حساسیت قراردادهای پیمانکاری دعوت عمومی ضرورتی ندارد بعضی از پروژه ها مثلا سد سا
مناقصه ترک تشریفات مناقصه : در بعضی موارد ممکن است با توجه به فوریت داشتن و اضطراری بودن پروژه بنابر مصلحت و تشخیص بالاترین مقام دستگاه
- انعقاد قرارداد :
برای اینکه قرارداد منعقد شود باید ضمانت نامه شرکت درمناقصه باید آزاد شود . یکی از اقدامات زمان انعقاد قرار داد اخذ ضمانت نامه اخذ تعهدات می باشد و هدف
برخی ثبت های مربوط به پیمانکاری
1- در مرحله مقدماتی طرح قبل از اینکه طرح اجرا شود مبالغ هزینه طرح ، مانند مطالعات اولیه توسط کار فرما پرداخت می شود برخی از این هزینه
دفاتر کار فرما دفاتر پیمانکار
هزینه مطالعاتی طرح ××
بانک ××
ثبت ندارد
2- مرحله مطالعاتی تفصیلی طرح :
دراین مرحله نیز مطالعات تفصیلی مانند نحوه اجرای طرح ، نقشه های تفصیلی اسناد و مدارک انجام می شود که اصطلاحا به آن هزینه های مطالعات تفصیلی طرح می گویند .
دفاتر کار فرما دفاتر پیمانکار
هزینه مطالعاتی طرح ××
بانک ××
ثبت ندارد
پس از مطالعات مقدماتی و تفصیلی طرح مطالعات بعدی و از جمله ی آنها اجرای کار و ارجای کار به پیمانکار آغاز می شود یکی از آنها تهیه مقدمات انتخاب کارفرما است بنابراین بابت آگهی و موارد غیر هزینه هایی انجام می شود.
هزینه مطالعاتی طرح ××
بانک ××
ثبت ندارد
دفاتر کار فرما دفاتر پیمانکار
فروش یا توزیع اسناد و مدارک مناقصه
در آگهی مناقصه محل فروش یا توضیح اسناد مناقصه مشخص می شود هر یک از پیمانکاران واجد شرایط اسناد ومدارک مناقصه را خریداری نمایند که بعنوان هزینه های پیمانکار تلقی می شود .
دفاتر کار فرما دفاتر پیمانکار
ثبت ندارد
هزینه شرکت در مناقصه ××
بانک ××
حساب انتظامی ××
طرف حساب انتظامی ××
هزینه شرکت در مناقصه ××
بانک ××
حساب انتظامی ××
طرف حساب انتظامی ××
ثبت ندارد
شرکت در مناقصه :
پیمانکار معمولا برای شرکت در مناقصه باید قیمت پیشنهادی
انتخاب پیمانکار :
بعد از اینکه قیمت های پیشنهادی همراه با اسناد و مدارک لازم تحویل کارفرما گردید 3 حالت ممکن است اتفاق بیفتد .
پیمانکار برنده نشود : در اینصورت می بایست
برنده مناقصه حاضر به عقد قرار داد نیست :
چون فلسفه ضمانت نامه همان تضمین است در صورت عدم ایفای تعهدات مبلغ ضمانت نامه به نفع کارفرما ضبط خواهد شد و این رقم در صورت پرداخت توسط
انعقاد قرارداد :
موسسات پیمانکاری هنگام عقد قرارداد باید تضمینی را به عنوان حسن انجام کار و تعهدات که معمولا معادل 5% مبلغ اولیه پیمان به کار فرما تحویل دهد فرض نمائید
مثال :
فرض نمائید که پیمانکاری معادل 000/000/5 ریال ضمانت نامه بانکی از بانک تجارت دریافت می نماید و بانک بابت تضمین آن معادل
ابطال ضمانت نمامه شرکت درمناقصه :
پس از امضای قرار داد کار فرما باید تمام ضمانت نامه های مربوط به شرکت در مناقصه را آزاد نماید و ممکن است شمای پیمانکار به بانک و هم چنین ضمانت نامه داده باشید مثلا به بانک 000/000/2 و به کارفرما 000/500/1 بابت ضمانت شرکت در
پیش پرداخت :
معمولا قسمتی از مبلغ قرار داد به منظور تکمیل و تجهیز کارگاه وتقویت بنیه مالی پیمانکار قسمتی از مبلغ به عنوان پیش پرداخت ، پرداخت می
مرحله عملیات اجرایی :
ایجاد کارگاه :
کارفرما متعهد است کلیه زمین هایی را که برای تاسیس و ایجاد کارگاه وانجام عملیات موضوع پیمان مورد نیاز است بلاعوض به پیمانکار تحویل دهد .
هزینه های مربوط به تجهیزکارگاه و تامین آب و برق موقت به عهده پیمانکار است فرض نمائید که بابت تجهیز کارگاه معادل 000/600 ریال هزینه پرداخت شده باشد .
پیمان در دست اجرا 000/600
بانک 000/600
ثبت ندارد
پیمان در دست اجرا 000/400
بانک 000/400
ثبت ندارد
تنخواه 000/000/3
بانک 000/400
ثبت ندارد
دفاتر کار فرما دفاتر پیمانکار
پیمانکار بعداز تجهیز کارگاه و آماده نمودن آن برای شروع عملیات رئیس کارگاه را انتخاب می نماید . وظیفه این شخص سامان دهی آن بخش یا پروژه می باشد .
در برخی موارد ممکن است پروژه نیاز به نظارت داشته باشد خود فرد کارفرما بابت نظارت ممکن است هزینه هایی را تقبل نماید که در این صورت ثبت زیر انجام می دهد .
به عنوان مثال هزینه نظارت به اجرای طرح 000/400 ریال است .
دفاتر کار فرما دفاتر پیمانکار
تخصیص تنخواه به کارگاه :
برای انجام بعضی از هزینه های می بایست مبلغی
انجام مخارج توسط کارگاه :
مخارج انجام شده توسط دفتر مرکزی :
در برخی موارد ممکن است خود دفتر مرکزی هزینه هایی را انجام دهد که این هزینه ها می تواند شامل هزینه ها می تواند شامل هزینه های مصالح ، دستمزد وغیره باشد .
هزینه های سربار :
بعضی از هزینه های پی
پرداخت صورت وضعیت کارفرما :
کارفرما موظف پس از رسیدگی وتصحیات
شناسایی درآمد در معادلات پیمانکاری :
برای شناسایی درآمد شرایط خاص وجود دارد بر اساس استاندارهای حسابداری معمولا دو شرط کلی برای شناسایی درآمدها وجود دارد .
شرط اول : فرآیند کسب سود کامل شده باشد.
شرط دوم : مالکیت از یک فرد به فرد دیگر منتقل شده باشد .
با توجه به ماهیت فرآیند ساخت در پروژه های عمرانی دو روش برای شناسایی درآمد پیمانکاری وجود دارد.
روش اول :روش کار تکمیل شده
روش دوم : روش درصد پیشرفت کار
درواقع استفاده از روش دوم نوعی استثنا در اصول حسابداری است.
روش کارتکمیل شده :
در این روش درآمد ، هزینه ، سود ناخالص هنگامی شناسایی می شود که کل پیمان یا بخش عمده ای از پیمان به اتمام برسد و تنها بخش
ثبت مخارج
پیمان در دست اجرا 000/600/2
بانک 000/600/2
حسابهای دریافتی – از کارفرما 000/500
صورت وضعیت تایید شده 000/500
بانک 000/500
حسابهای دریافتی از کارفرما 000/500
معایب :
از معایب بزرگ روش کار تکمیل شده این است که اصل مهم تطابق رعایت نمی شود .
مزایا :
مفهوم محافظه کار یا احتیاط رعایت نمی شود .
نکته : معمولا روش کار تکمیل شده برای پروژه کوتاه مدت می باشد .
روش درصد پیشرفت کار :
درآمدها هزینه ها و سود ناخالص متناسب با میزان پیشرفت کار شناسایی می شود بنابراین به طور معقول سود در طول عمر پروژه شناسایی خواهد شد .این روش از نظر استاندارهای حسابداری مورد قبول واقع شده است و برای قراردادهایی که عمر آنها طولانی می باشد استفاده می گردد .
در روش پیشرفت کار می بایست کل هزینه پیمان برآورد شود که هزینه برآوردی پیمان به صورت زیر محاسبه می شود .
کل مخارج برآوردشده برای تکمیل پیمان + مخارج واقعی پیمان = کل هزینه برآورد پیمان
برآورد کل درآمد یا مبلغ پیمان
از چند طریق می تواند ایجاد شود .
1- مبلغ اولیه پیمان
کل سود ناخالص پیمان :
کل هزینه های برآوردی – درآمد یا مبلغ کل پیمان = کل سود ناخالص پیمان
اندازه گیری میزان پیشرفت کار:
یکی از مشکلات اساسی در استفاده از روش پیشرفت کار موضوع تعیین معیار یا ضابطه برای اندازگیری میزان پیشرفت کار و برآورد میزان مخارج
میزان پیشرفت کار را می توان بر اساس دو معیار اندازه گیری نمود.
1- معیار ورودی های پیمان :
یعنی بر حسب میز
- براساس معیارهای خروجی پیمان :
مثلا بر حسب کیلومتر ، متر ، تن ،
نحوه محاسبه سود همانطور که قبلا توضیح داده شد در روش پیمانکاری سود زمانی شناسایی می شود که :
- براساس قراردادهای موجود شواهد کافی برای حصول
حالت دوم :
درمحاسبه سود پیمان ناتمام ، هزینه تکمیل
تمرین :
اطلاعات زیر مربوط به شرکت گرماساز
سال مبنای تعهدی مبنای اقساطی
81 000/400 000/150
82 000/650 000/350
سال 1 – هزینه مالیات 000/180
مالیات پرداختی 500/67
بدهی مالیاتی انتقالی به آتی 500/112
سال 2- هزینه مالیات 500/292
مالیات پرداختی 500/157
بدهی مالیاتی انتقالی به آتی 000/135
سال 3-هزینه مالیات 500/292
بدهی مالیاتی انتقالی به آتی 000/45
مالیات پرداختی 000/270
83 000/500 000/600
000
تمرین :
شرکت جویا در سال 72 تاسیس شده است و در همین سشال فعالیت خود را شروع نموده است از نظر حسابداری مالی برای شناسایی درآمد از روش پیشرفت