مقدمه. 4
روکشهای تمام فلزی.. 5
روكش دندان طلا.. 6
روكشهاي استيل زنگ نزن. 6
مراحل تراش و قرار دادن روکش هاي استيل زنگ نزن. 7
ملاحظات خاص براي روکش هاي استيل زنگ نزن. 10
روکشهای فلزی- سرامیکی (PFM) 13
مزایا 13
معایب... 13
روکش سرامیکی دندان (all ceramic) 14
انواع روکشهای سرامیکی (تمام سرامیک ) 14
روکش دندان زیرکونیوم. 15
مزایا 16
معایب... 16
لومینیرز. 16
مزایا 17
معایب... 17
روکش بریلیانس... 18
مراحل كار. 18
روكش ايمكس... 19
مزایا 19
معایب... 21
انواع جدیدتر ایمکس... 21
لمینت... 22
روکش دندان برای زیبایی.. 22
نحوه قرارگيري روكش دندان. 23
مقدمه
دندانها در اثر عدم رعایت بهداشت و تغذیه نادرست، در معرض پوسیدگی قرار میگیرند. اگر برای درمان این پوسیدگیها زود اقدام و آنها را ترمیم كنیم، نیاز به تداخل و دستكاری چندانی از سوی دندانپزشك نخواهند داشت و به راحتی ترمیم میشوند. اما گاهی پوسیدگیها چندان پیشرفت میكنند كه نسج زیادی از دندان از بین میرود و ساختمان دندان تا حد زیادی تخریب میشود. برای درمان این دندانها و بازسازی دوباره آنها، روكشهای دندانی به كمك آمدهاند. تخریب دندانها ممكن است در اثر پوسیدگی یا ضربه اتفاق بیفتد. دندانهایی كه پوسیدگیهای شدید دارند، مقدار زیادی از نسج خود را از دست میدهند و دندانپزشك برای بازسازی آنها مجبور به استفاده از روكشها خواهد شد.به كمك این روكشها دندان دوباره ساخته میشود و میتوان امید داشت كه تا چند سال دندان به كمك روكش در دهان باقی ماند.
روکش دندان (crown یا dental cap) نوعی ترمیم دندانپزشکی است که به طور کامل روی دندان یا ایمپلنت دندانی را میپوشاند. روکش دندانی اغلب بر روی دندان هایی استفاده میشود که به صورت گسترده ای تخریب شده اند. روکش ها معمولا با موادی به نام سمان دندان به دندان چسبانده میشوند ( باند میشوند).
گاهی اوقات ضربههایی كه به دندانها میخورد نیز باعث میشود كه دندان بشكند. اگر شكستگی دندان كوچك باشد میتوان آن را به كمك مواد پركردنی، ترمیم كرد اما شكستگیهای بزرگ دندان باید به كمك روكشها اصلاح شوند.
روکشهای تمام فلزی[1]
همانطور که از نام آن بر میآید تمام بخش پوشش دهنده دندان از فلز ساخته شده که بسته به نوع فلزات موجود در آلیاژ آن میتواند فلز سفید یا زرد باشد.
از مزاياي آن ميتوان گفت كه بهترین روکش دندان است. چرا که تراش دندان بسیار کمتر است، باعث سایش دندانهای مقابل نمیشود، ماندگاری بسیار بالایی دارد چون کاملا فیت دندان میشود.
تنها عیب آن ظاهر نازیبای آن است.
آلیاژهای قیمتی[2]: ۶۰℅ این آلیاژها شامل فلزات قیمتی ( طلا، پلاتینیوم، وگاهی پالادیوم ) است که بالغ بر ۴۰℅ آن طلاست. این آلیاژها بینظیرند. بخصوص برای استفاده در روکش های pfm. اما اشکال بزرگ روکشهای دندان با آلیاژ قیمتی این است که بسیار گران هستند. چرا که نه تنها آلیاژ مورد استفاده این انواع روکش دندان حداقل ده برابر آلیاژهای معمولی قیمت دارد، بلکه ریختن آلیاژ آنها در لابراتوار هم بسیار حساس به تکنیک است ، به همین علت لابراتوارهای دندانسازی هم دستمزد بالایی را برای این نوع روکش ها طلب میکنند.
روكش دندان طلا
طلا یكی از سازگارترین مواد با بدن انسان است و انتخاب خیلی مناسبی برای ساخت روكشهای دندانی محسوب میشود. این خصوصیات، طلا را به عنوان مادهای مناسب برای ساخت روكشها، معرفی میكند:
▪ لایه نازكی از طلا، استحكام خوبی همراه خواهد داشت بنابراین برای ساخت روكشی از جنس طلا برای دندانها لازم نیست مقدار زیادی از نسج دندان تراشیده شده و فضا برای قرارگیری روكش ایجاد شود.
▪ طلا خصوصیات تطابقپذیری خیلی خوبی در هنگام ذوب و ساخت روكش دارد بنابراین یك تكنسین دندانپزشكی خواهد توانست به كمك طلا روكش بسیار دقیق و كاملی را در لابراتوار تهیه كند.
در كنار این خصوصیات خوب طلا، یكی دو اشكال عمده در استفاده از آن باعث شده كه این ماده نجیب، در سالهای اخیر، به ندرت به كمك دندانپزشكان بیایدد.
روكشهاي استيل زنگ نزن
روکش هاي فلزي از پيش شکل داده شده که به عنوان روکش هاي استيل زنگ نزن[3] (SSC) نيز خوانده مي شوند، در سال ١٩٥٠ به وسيله Humphrey عرضه شدند. از آن زمان به بعد اين روکش ها به ترميم هاي با ارزشي براي درمان دندان هاي شيري به شدت تخريب شده تبديل شده اند. با وجود دوام بالاي اين روکش ها، از آن جا که در ذهن بسياري از دندان پزشکان مشابه روکش هاي ريختگي در نظر گرفته مي شوند، به عنوان روش ترميمي تهاجمي بدان نگريسته شده و کمتر استفاده مي شوند.
مراحل تراش و قرار دادن روکش هاي استيل زنگ نزن
١- اکلوژن پيش از کار بررسي شود.
٢- بي حسي موضعي مناسب استفاده شود، از آن جايي که بافت هاي لثه اي دور تا دور دندان ممکن است حين گذاشتن روکش دستکاري شود، بي حس نمودن لينگوال و پالاتال مانند باکال مهم است .
٣- دندان ترجيحا با رابردم ايزوله شود.
ملاحظات خاص براي روکش هاي استيل زنگ نزن
1- در جايي که مولر شيري ، دندان مجاور در مزيال يا ديستال ندارد: باز هم بايد تراش پروگزيمال براي جلوگيري از ايجاد اورهنگ لبه اي انجام شود. اين نکته به خصوص در سطح ديستال دندان هاي مولر دوم شيري اهميت دارد؛ جايي که چنين اورهنگي مي تواند مانع رويش دندان مولر اول دايمي شود (شکل ٥).
روکشهای فلزی- سرامیکی (PFM)
این روکشها بیشترین کاربرد در مطبهای دندانپزشکی را داشته اند و سالیان متمادی است از آنها استفاده میگردد. لایه زیرین که به دندان تراش خورده متصل است از فلز و لایه سطحی از پرسلن(Porcelain) یا نوعی سرامیک یا چینی ساخته میشود تا نمای فلزی را بپوشاند. پس هم زیبایی دارد و هم استحکام. فیتنس و دوام آنها به دلیل وجود فلز، بسیار خوب هست. بزرگترین ایراد این روکشها، نمایش لبه فلزی در لبه لثه و ایجاد واکنش شیمیایی است که به مرور و بصورت حاشیه تیره یا سیاه در محل اتصال لثه و روکش دیده میشود. در ضمن بخاطر وجود فلز، به طور کلی رنگ طبیعی (Lifelike) ندارند و برعکس سرامیکها نمای زنده و طبیعی از خود نشان نمیدهند. این مشکل علی الخصوص در دندانهایی که در معرض دید هستند به خوبی قابل تشخیص است و در سالهای اخیر در منطقه زیبایی،
مزایا
- استحکام بالا تر در مقایسه با روکش سرامیکی دندان،
- فیتنس خوب فلز با دندان ( عمر این روکشها از روکش دندان تمام فلز، بجز روکش طلا، کمتر و از روکش دندان تمام سرامیک بیشتر است. )
معایب
- سایش دندان مقابل در مواردی که گلیز روکش (لعاب روی روکش) از بین رفته است.
- احتمال ترک یا پریدگی چینی روکش.( اگر کم باشد ترمیم با کامپوزیت و اگر زیاد باشد تعویض روکش مدنظر قرار میگیرد. )
- بعضی موارد فلز لبه روکش دیده میشود ، به ویژه بعد از تحلیل لثه که این اتفاق مهمی است به ویژه در دندانهای قدامی.
روکش سرامیکی دندان (all ceramic)
روکشهای تمام سرامیک به طور کامل از نوعی چینی مانند پرسلن ساخته شده است.
از مزاياي آن ميتوان گفت كه این روکشها در مقایسه با روکشهای pfm که روتین مطبهای دندانپزشکی است بسیار طبیعی تر به نظر میرسد چرا که فلزی در زیر آن به کار نرفته است و لبه فلزی ناشی از روکشهای pfm معمول وجود ندارد. همچنين اگر کسی به آلیاژهای م
انواع روکشهای سرامیکی (تمام سرامیک )
پرسلن جاکت کراون : که بیش از صد سال پیش با عنوان روکش تمام سرامیک ابداع شد و بسیار ضعیف است و به همین دلیل امروزه زیاد مورد استفاده نیست.
پرسلنهای مدرن (ips و emax) و روکشهای فلدسپاتیک : که ادعا دارند با
روکش دندان زیرکونیوم[4]
و اما روکش دندان زیرکونیا ( روکش زیرکونیوم ) ، یکی از انواع روکشهای تمام سرامیک است که به کمک فریمهای زیرکونیومی تقویت شده است. از لحاظ ساختاری
مزایا
- فیتنس عالی،
- استحکام بالا در هر نقطه از دهان.
- زیبایی
- سیاهی لبه لثه که در روکشهای pfm بسیار شایع است در آن دیده نمیشود.
- در افرادی که آلرژی فلزی دارند قابل استفاده است.
معایب
- قیمت روکش دندان زیرکونیوم به نسبت گرانتر است.
- اگر گلیز نشده باشد منجر به سایش دندان مقابل میشود.
- بعنوان زیباترین روکش های دندانی نمیتوان از آنها یاد کرد، اما از روکش های pfm زیباترند.
لومینیرز[5]
شرکت DenMat آمریکا در پی حل معضلاتي كه ديگر روكشها به وجود ميآوردند، قدم بزرگی در دندان پزشکی زیبایی برداشته است، سرامیکی را به نام Cerinate تولید کرده که از آن پوسته بسیار نازکی به ظرافت لنز چشمی ساخته میشود