تحقیق نگرشي موضوعي در تصاوير شعري ديوان فرخي سيستاني ۷۱ ص فرمت word

مقدمه فصل

 پيش از اين ، در بحث از توصيفات ، به سه نوع توصيف کلّي در ديوان فرخي سيستاني ، يعني توصيف طبيعت و عناصر جهان ، توصيف هاي عاطفي و توصيف هاي ستايشي ، اشاره کرديم. اين توصيفات سه گانه که تقريباً همه ي تصاوير به کار رفته در ديوان فرخي سيستاني را شامل مي‌شوند ، از جنبه هاي گوناگون با هم تمايز دارند وما در اينجا ، به اختصار ، به آنها اشاره مي‌کنيم.
اوّلين مسأله ای که در اين باره مطرح است ، بررسي ميزان ابتکاري بودن يا کليشه اي بودنِ تصاوير به کار رفته در اين نوع توصيفات سه گانه است . در توصيفات فرخي از مظاهر طبيعت و عناصر جهان، غالب تصاوير ، از نوآوري و ابداع برخوردارند و کمتر ، تصويري را مي يابيم که بر گرفته از تصاويرِ شعري شاعران گذشته ويا معاصر او باشد . اما در توصيفات عاطفي که غالب تصاوير ، برمحورِ توصيفِ معشوق و جمال او دور مي زند ؛ جنبه ابتکاري و ابداعي تصاوير ،تا حدودي رنگ مي بازد ؛ به اين معني که ، همگام با تصاوير ابتکاري شاعر ، تصاوير به کار رفته در شعر شاعران ادوار پيشين يا معاصر او ، دوشادوشِ هم ، به کار گرفته مي شوند والبته نا گفته  نماند که اين مقدار استفاده از تصاوير شعري گذشتگان ، امري اجتناب نا پذير وبلکه ضروري    است ؛ چنانکه در شعر تمام شاعران بزرگ ادوار بعد نيز ، اين نوع تأثيرپذيري ها از تصاوير شعري پيشينيان خود ، وجود دارد و اين مسأله نه تنها موجب پايين آمدنِ ارزشِ هنري توصيفات عاطفي فرخي نشده ، بلکه برغناي اين تصاوير نيز افزوده است؛زيرا فرخي ، اين تصاوير کليشه اي و موروث را به گونه اي در شعرش به کار برده که اغلبِ اوقات ، از تصاوير به کار رفته در شعر شاعران آفريننده آن تصاوير نيز ، زيبا تر و بديع تر جلوه گري کرده است . حال با توجه به اين   مسأله ، مي توان ارزش تصاوير ابتکاري او را در توصيفات عاطفي اش - که البته کم هم نيستند واز ارزش بيشتري برخوردارند – حدس زد . اما در توصيفات ستايشي فرخي ، در قياس با توصيفات عاطفي او ، باز هم از تصاوير ابتکاري او کاسته شده و بر تصاوير کليشه اي او افزوده شده است والبته اين مسأله ، به ندرت تصاويري را که فرخي به وسيله ي عنصر اغراق و مبالغه خلق کرده شامل مي‌شود. 
دومين نکته اي که مي توان در اين توصيفات سه گانه ، مورد بررسي و توجه قرار داد ، بحث درباره زيبايي تصاوير به کار رفته در آنها است . در مورد زيبايي توصيفاتي که فرخي از مظاهر عالم طبيعت ارائه مي دهد ، جاي هيچ شک و شبهه اي نيست و البته جنبه ي ابتکاري اين تصاوير ، نيز تأثير به سزايي ، در زيبا جلوه نمودن آنها داشته است . در توصيفاتِ عاطفي فرخي ، اين نوع زيبايي در هر دو نوع از تصاوير او ، چه تصاويرکليشه اي برگرفته از شعرِ شاعرانِ ادوار گذشته و چه تصاوير ابداعي اش ، کاملاً چشمگير و آشکار است و يکي از عوامل تفوّقِ شعر فرخي بر بسياري از اشعار شاعران معاصر او و از جمله منوچهري ، استفاده از توصيفاتِ غنايي و تصاوير زيباي به کار رفته در آن است . در زمينه توصيفات ستايشي ، وضع کاملاً متفاوت است و غالب تصاويري که فرخي در توصيفاتِ ستايشي خود و به ويژه در توصيفِ ممدوح –  که از بالاترين بسامد در توصيفات ستايشي او برخوردار است – به کار گرفته ، از نظر زيبايي و دلپسندي ، چندان درخور ذکر نيستند و بيش از آنکه زيبا باشند ، ملال آور و خسته کننده و بي روح به نظر مي رسند . 
سومين نکته ، بحث و بررسي درباره ي عناصر اصلي خيال انگيز در هر يک از توصيفاتِ        سه گانه است . پيش از اين ، درباره ي عناصر اصلي خيال انگيز در شعر فرخي يعني تشبيه ، تشخيص، اغراق و استعاره ي مصزحه ، به اجمال بحث شد و گفتيم که اين چهار عنصرِخيال انگيز،    کمابيش ، نقشِ آفرينشِ اغلب تصاوير شعري فرخي را بر عهده دارند . حال اگر بخواهيم در هر يک از توصيفات سه گانه ، اهمّ اين عناصر خيال آفرين را بررسي کنيم ، به تفاوت هايي دست مي‌يابيم. در توصيفات فرخي از طبيعت ، بالاترين بسامدِ عناصرِ تصوير ساز را به ترتيب سه عنصرِ تشبيه ، تشخيص و استعاره ي مصزحه ، به خود اختصاص داده اند . در توصيفات عاطفي فرخي ، غالباً تشبيهات ، استعارات مصزحه و صفاتِ خيال انگيز – که در فصل بعد به توضيح آن خواهيم پرداخت – فعال هستند . اما در توصيفات ستايشي ، با اينکه عناصري چون تشبيه ، استعاره مصزحه ، استعاره بالکنايه و تشخيص و برخي صفات خيال انگيز ، به صورتي کم رنگ تر ، نمود يافته اند ؛ اما آنچه جلب نظر مي کند ، استفاده فراوان از عنصر اغراق و مبالغه است ؛ به طوري که کمتر بيتي از توصيفات ستايشي فرخي را ، از اين عنصر شعري خالي مي يابيم و البته اين مسأله سبب شده ، عناصر خيال انگيز ديگر ، کمتر ، مجالي براي حضور داشته باشند .