اثر بخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر کاهش افسردگی افراد مبتلا به اعتیاد

چکیده                    

زمینه و هدف: روان درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) از جمله روش­های درمانی موج سوم است که بر تغییر کارکرد افکار و احساسات به جای تغییر شکل، محتوا یا فراوانی  آنها تاکید می­کند. به نظر می­رسد در اختلالاتی مانند افسردگی، تغییر کارکرد افکار و احساسات بسیار سریع­تر و آسان­تر از تغییر شکل و محتوای آن­ها صورت می­گیرد؛ به ویژه اگر افسردگی با اختلال دیگری مثل سؤ مصرف مواد همایند باشد. هدف از پژوهش حاضر بررسی اثر بخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر کاهش افسردگی افراد مبتلا به اعتیاد است.

روش: این پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با پیش آزمون، پس آزمون و گروه کنترل است. جامعه شامل کلیه معتادان مراجعه کننده به کلینیک ترک اعتیاد تولد دوباره در شهر تهران می باشد که ابتدا از آنها پرسشنامه افسردگی بک گرفته شد و از بین کسانی که افسردگی بالایی داشتند 40 نفر انتخاب شده و به صورت تصادفی به دو گروه 20 نفره آزمایش و کنترل تقسیم شدند.

یافته ها:  نتایج تحلیل کوواریانس نشان می دهد که روان درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد بر کاهش علائم افسردگی افراد مبتلا به اعتیاد تاثیر معناداری داشته است (P<0/05).

نتیجه گیری: نتایج بدست آمده از این پژوهش حاکی از آن است که روان درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد می­تواند در درمان افسردگی افراد مبتلا به اعتیاد موثر باشد.

کلید واژه ها: روان درمانی پذیرش و تعهد، افسردگی، اعتیاد

مقدمه

 اعتیاد یا وابستگی به مواد مخدر یک اختلال مزمن و بازگشت­کننده است که دارای تاثیرات عمیق اجتماعی، روان­شناختی، جسمی و اقتصادی است و علاوه بر تخریب شخصی، هزینه های سنگینی را بر افراد، خانواده و جامعه تحمیل می­نماید. در ایران سوء مصرف مواد مهم­ترین و گسترده­ترین نگرانی و خطر قابل پیشگیری بهداشتی شناخته شده است (1).

روش

پژوهش حاضر از نوع پژوهش نیمه آزمایشی است (گزینش در دسترس و جایگزینی تصادفی). جامعه این پژوهش شامل کلیه افراد مبتلا به اعتیاد مراجعه کننده به کلینیک ترک اعتیاد "تولد دوباره" در شهر تهران در سال 1392 بود. ابتدا از آنها پرسشنامه افسردگی بک به عنوان ابزار سنجش و پیش آزمون گرفته شد و از بین کسانی که افسردگی بالایی داشتند 40 نفر به عنوان گروه نمونه انتخاب شده و به صورت تصادفی 20 نفر در گروه آزمایش و 20 نفر در گروه کنترل قرار گرفتند. طرح مداخله که شامل اجرای درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بود بر روی گروه آزمایش برای 10 جلسه یک ساعته اجرا شد و در پایان اجرا پس از یک هفته مجددا از هر دو گروه آزمایش و کنترل پرسشنامه افسردگی بک به عنوان پس آزمون گرفته شد. داده­ها به کمک نرم افزار آماری SPSS بررسی شده و به وسیله ی روش های آمار توصیفی و کوواریانس تجزیه و تحلیل شدند. تحلیل کوواریانس نمرات پیش آزمون را کنترل کرده و برای بررسی تاثیر متغیر مستقل نمرات پس آزمون با استفاده از آن مورد بررسی قرار گرفت.

ابزار پژوهش: پرسشنامه افسردگی بک (BDI-II)

یافته ها

فرضیه پژوهش: درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد منجر به کاهش افسردگی افراد مبتلا به اعتیاد می­شود.

طبق جدول آمار توصیفی فوق می­بینیم که میانگین گروه آزمایش در پیش آزمون و پس آزمون متفاوت است. به منظور بررسی معناداری تفاوت بین میانگین­ها و هم­چنین کنترل اثر پیش آزمون از تحلیل کوواریانس استفاده شده است.

بحث  

پژوهش حاضر اثر بخشی یک مداخله­ی 10 جلسه ای  ACT  را در افسردگی بیماران مبتلا به اعتیاد مورد بررسی قرار داد.

نتیجه گیری

 شاید بتوان گفت علت تاثیر درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر روی نشانه­های افسردگی این است که این رویکرد به جای تغییر شکل، فراوانی یا حساسیت موقعیتی شناخت­ها و هیجانات، کارکرد آنها را هدف قرار می­دهد.

پیشنهادات

برای پژوهش های آتی توصیه می­شود که سایر شاخص­های روان­شناختی مثل اضطراب، استرس، علائم جسمانی مرتبط با علائم روانی و ... در پژوهش گنجانده شود و برنامه مداخله ای مناسبی برای مبتلایان به سؤ مصرف مواد بدست آید.

محدودیت­ها

محدودیت­های خاصی که در مطالعه باید در نظر گرفته شود، تعمیم نتایج است.

1. Ekhtyari H, Behzadi A, Oghabyan M, Edalati H. [Visual Cues Inducing Craving in Heroin Injecting Drug Users (Persian)]. Advances in Cognitive Science. 2007; 31: 51-43.

2. Belin, D, Belin-Rauscent A, Murry JE, Everitt BJ. Addiction: Failure of Control over Maladaptive Incentive Habits. Current Opinion in Neurobiology. 2013; 23: 1-9.

3.Sadock B, Sadock V. Pocket Handbook of Clinical Psychology. Arjmand M, Rezaee F, Faghani Jadidi N. (Persian translator) Fifth edition. Tehran: Arjmand publication; 2010, pp: 125.