چکیده
نقش ابعاد دلبستگی در راهکارهای انطباقی و غیرانطباقی
تنظیم هیجان با واسطه‌گری ظرفیت شناختی سرکوب افکار ناخواسته،
خودکارآمدی اجتماعی و خودافشاسازی
هدف از پژوهش حاضر، بررسی نقش ابعاد دلبستگی (شامل اضطراب و اجتناب دلبستگی) در راهکارهای مختلف تنظیم هیجان (شامل راهکارهای انطباقی، راهکارهای غیرانطباقی مبتنی بر بیش‌فعال‌سازی سیستم دلبستگی و راهکارهای غیرانطباقی مبتنی بر غیرفعال‌سازی سیستم دلبستگی) با واسطه‌گری متغیرهای مرتبط با «خود» (شامل خودکارآمدی اجتماعی و خودافشاسازی) و ظرفیت شناختی سرکوب افکار ناخواسته بود. مشارکت کنندگان پژوهش شامل 384 نفر از دانشجویان دختر و پسر دوره کارشناسی دانشگاه یزد بود که به روش خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب گردیدند.
پرسشنامه‌های ابعاد دلبستگی (کولینز، 1996)، راهکارهای تنظیم هیجان (کارور و همکاران، 1989)، خودکارآمدی اجتماعی (اسمیت و بتز، 2000)، خودافشاسازی (کان و هسلینگ، 2001) و ظرفیت شناختی سرکوب افکار ناخواسته (نرم‌افزار کامپیوتری واشبرن و پوتنی، 1998) مورد استفاده قرار گرفتند و نتایج تحلیل عاملی و آلفای کرونباخ نیز روایی و پایایی مطلوب آنها را تأیید نمودند.
نتایج مطالعه حاضر مبتنی بر یک مدل علّی با متغیرهای آشکار و نهفته، نشان داد اضطراب دلبستگی، راهکارهای انطباقی تنظیم هیجان را بصورت منفی (مستقیم و با واسطه‌گری خودکارآمدی اجتماعی)، راهکارهای بیش‌فعال‌سازی را بصورت مثبت (مستقیم و با واسطه‌گری خودکارآمدی اجتماعی) و راهکارهای غیرفعال‌سازی را بصورت منفی (مستقیم و با واسطه‌گری عدم ظرفیت شناختی) پیش‌بینی می‌کند. همچنین اجتناب دلبستگی راهکارهای انطباقی را بصورت منفی (مستقیم)، راهکارهای بیش‌فعال‌سازی را بصورت منفی (مستقیم و با واسطه‌گری خودافشاسازی) و راهکارهای غیرفعال‌سازی را بصورت مثبت (مستقیم و با واسطه‌گری خودافشاسازی و عدم ظرفیت شناختی) پیش‌بینی می‌کند. در ضمن مدل پیشنهادی پژوهش نیز از برازش مطلوبی برخوردار بود.
در مجموع می‌توان اذعان داشت که ابعاد دلبستگی دوره بزرگسالی، راهکارهای مورد استفاده فرد را در مواجهه با عوامل تنش‌زا پیش‌بینی می‌کنند. اضطراب و اجتناب هر دو منجر به عدم استفاده از راهکارهای انطباقی تنظیم هیجان می‌گردند و هر کدام به نوعی، فرد را به سمت راهکارهای غیرانطباقی خاص خود سوق می‌دهند. متغیرهای مرتبط با «خود» و ظرفیت شناختی افراد نیز این رابطه را واسطه‌گری می‌نمایند.
واژه‌های کلیدی: اضطراب دلبستگی، اجتناب دلبستگی، راهکارهای انطباقی تنظیم هیجان، راهکارهای غیرانطباقی تنظیم هیجان، خودکارآمدی اجتماعی، خودافشاسازی و ظرفیت شناختی سرکوب افکار ناخواسته.
رساله دکتری از دانشگاه علامه طباطبایی می باشد.