چكيده
پژوهش حاضر به منظور بررسی تاثیر فشارهای شغلی برعملکرد معلمان زن مقطع متوسطه دوم تهيه و تدوين گرديده است. گردآوري دادهها در این پژوهش به روش توصيفي از نوع پيمايشي است. جامعه آماري اين تحقيق را کلیه معلمان آموزش پرورش زن به تعداد 285 نفر تشكيل داده اند که بر اساس جدول تعیین حجم نمونه کرجیسی مورگان تعداد 162 نفر به روش نمونه گیری تصادفی طبقهای انتخاب شدند. ابزار اندازهگيري اين تحقيق پرسشنامه محقق ساخته که دارای 3 بعد مسئولیت پذیری، شخصیت اجتماعی و وضعیت روحی و روانی می باشد، استفاده شده است. روش تجزیه و تحلیل دادهها با آمار توصیفی و آمار استنباطی (شامل: آزمون تی تک نمونه ای) با استفاده از نرم افزار spss انجام شد. نتایج تحقیق نشان داد میانگین نمرات تمام مولفه های فشارهای شغلی معلمان بیشتر از حد متوسط می باشد.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چكيده........................................................................................................................................... 1
فصل اول: کلّیّات پژوهش
مقدمه............................................................................................................................................ 3
بیان مسئله..................................................................................................................................... 4
اهميت و ضرروت پژوهش............................................................................................................. 5
اهداف پژوهش.............................................................................................................................. 6
الف) اهداف کلی........................................................................................................................... 6
ب) اهداف ویژه............................................................................................................................. 7
سوالات پژوهش............................................................................................................................ 7
تعاریف مفاهیم واصطلاحات........................................................................................................... 7
الف- تعاریف نظری....................................................................................................................... 7
ب- تعاریف عملیاتی..................................................................................................................... 8
فصل دوم: ادبیّات و پیشینه پژوهش
مقدمه.......................................................................................................................................... 10
1- مباني نظري پژوهش................................................................................................................ 11
شغل........................................................................................................................................... 11
شرایط احراز شغل........................................................................................................................ 11
فرایندهای شرایط احراز شغل........................................................................................................ 11
شغل معلمی در کلام امام خميني (ره)............................................................................................ 12
فهرست مطالب
عنوان صفحه
شغل معلمی در سخنان مقام معظم رهبري:...................................................................................... 12
ملاک های انتخاب شغل............................................................................................................... 12
استعداد عاملی موثر در انتخاب شغل.............................................................................................. 13
بررسی علائق به عنوان عامل موثر در انتخاب شغل.......................................................................... 14
فرصت‌های شغلی به عنوان عامل موثر در انتخاب شغل.................................................................... 14
عوامل اقتصادی به عنوان عامل موثر در انتخاب شغل....................................................................... 14
جایگاه اجتماعی به عنوان عامل موثردر انتخاب شغل........................................................................ 15
استرس شغلی.............................................................................................................................. 15
عامل تنش شغلي.......................................................................................................................... 16
راهکارهای سازمان جهت پیش گیری از فشارها و استرسهای شغلی.................................................. 17
عوامل ایجاد کننده تعارض و فشارهای روانی معلمان...................................................................... 17
تعارض خواست – خواست.......................................................................................................... 17
تعارض خواست – ناخواست........................................................................................................ 18
تعارض ناخواست- ناخواست........................................................................................................ 18
عوامل ایجاد کننده استرس درون سازمانی دربین معلمان................................................................... 18
خط مشی های سازمانی................................................................................................................ 19
ساختار سازمانی........................................................................................................................... 19
شرایط فیزیکی سازمان.................................................................................................................. 19
فرایندهای سازمانی....................................................................................................................... 20
استرس و عملكرد كاري کارکنان و معلمان..................................................................................... 20
کاهش استرس شغلی کارکنان و معلمان.......................................................................................... 21
پیشگیری از استرس شغلی............................................................................................................ 22
فهرست مطالب
عنوان صفحه
مراحل پیشگیری از استرس........................................................................................................... 22
مهارتهایی برای کاهش استرس شغلی کارمندان و معلمان............................................................... 23
فشار روانی................................................................................................................................. 24
تغییرات اصلی زندگی فشارزا........................................................................................................ 25
حوادث محیطی فشارزا................................................................................................................. 25
فشار روانی آسیب رسان............................................................................................................... 25
نشانه های فشار روانی.................................................................................................................. 26
چگونگی کاهش سطح فشار روانی در بین معلمان........................................................................... 28
عوامل و پیامدهای تاثیرگذار برفرایندهای فشار شغلی...................................................................... 28
2- پيشينه تحقيق.......................................................................................................................... 31
الف) پژوهش های انجام شده در داخل كشور............................................................................... 31
ب) پژوهش های انجام شده در خارج از كشور............................................................................. 32
نتيجه گيري.................................................................................................................................. 34
فصل سوم: روش شناسي پژوهش
مقدمه.......................................................................................................................................... 37
نوع پژوهش................................................................................................................................ 37
جامعه آماري................................................................................................................................ 37
نمونه و روش نمونه گیری............................................................................................................. 37
ابزار پژوهش............................................................................................................................... 38
روایی و پایایی............................................................................................................................ 38
روش تجزيه و تحليل داده هاي پژوهش........................................................................................ 39
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل دادهها
مقدمه.......................................................................................................................................... 41
الف) تجزیه و تحلیل توصیفی داده هـا.......................................................................................... 42
ب) تجزیه و تحلیل استنباطي داده هـا............................................................................................ 46
فصل پنجم: نتیجه گیری و ارائه پیشنهادها
جمع بندي................................................................................................................................... 51
يافته هاي پژوهش........................................................................................................................ 52
نتايج توصيفي داده ها................................................................................................................... 52
بحث و تفسير داده ها................................................................................................................... 54
نتيجه گيري.................................................................................................................................. 55
محدوديت ها............................................................................................................................... 56
الف) محدوديت در قلمروپژوهش................................................................................................. 56
ب) محدوديت هاي اجرايي.......................................................................................................... 56
پيشنهادها.................................................................................................................................... 56
الف) پيشنهادهای مبتني بر يافته هاي پژوهش................................................................................. 56
ب) پيشنهادات براي پژوهشگران آتي............................................................................................ 57
منابع
الف) منابع فارسي........................................................................................................................ 59
ب) منابع انگليسي........................................................................................................................ 61
فهرست مطالب
عنوان صفحه
پیوستها
پيوست1: پرسشنامه...................................................................................................................... 63
پیوست2: جداول مربوط به spss.................................................................................................. 65
تعهدنامه اصالت رساله یا پایان نامه تحصیلی................................................................................... 67
چكيده انگليسي............................................................................................................................ 68
فهرست جداول
عنوان صفحه
جدول (3-1) مقادیر ضریب آلفای کرونباخ برای مولفه ها 39
جدول (4-1) توزيع فراواني سن آزمودني ها 42
جدول (4-2)توزيع فراواني تحصيلات آزمودني ها 43
جدول (4-3) توزیع فراوانی نمونه ها به تفکیک سابقه خدمت... 44
ﺟﺪول (4-4): ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﻮن ﻛﻟﻤﻮﮔﺮوف- اﺳﻤﻴﺮﻧﻒ... 45
جدول (4-6) نتايج حاصل از آزمون t تك نمونه فشارهای شغلی در بین معلمان زن. 46
جدول (4-7) نتايج حاصل از آزمون t تك نمونه فشارهای شغلی معلمان زن.. 47
جدول (4-8) نتايج حاصل از آزمون t تك نمونه فشارشغلی معلمان.. 48
جدول (4-9) نتايج حاصل از آزمون t تك نمونه فشارشغلی معلمان.. 49
فهرست نمودارها
عنوان صفحه
نمودار(2-1) منحني استرس و عملكرد. 21
نمودار(4-1) توزيع فراواني سن آزمودني ها 42
نمودار(4-2) توزيع فراواني تحصيلات آزمودني ها 43
نمودار(4-3) توزیع فراوانی نمونه ها به تفکیک سابقه خدمت... 44
مقدمه
کار و فعالیت معلمان در مدارس جنبه ای از زندگی است که صرف نظر از منابع مالی برخی از نیازهای اساسی آدمی نظیر تحرک روانی و بدنی، نیازهای اجتماعی و احساسات خود ارزشمندی را ارضاء
میکند با وجود این کار و فعالیت در مدارس و سازمانها میتواند منبع فشار روانی نیز باشد. در دهه اخیر موضوع فشارهای روانی و استرس و آثار آن در مدارس مورد توجه بسیار واقع گردیده است.با وجود این که استرس وفشارهای روانی مثبت نیز وجود دارد و نباید به این عوامل به عنوان یک پدیده منفی نگریست، زمانی که از فشارهای روانی صحبت میشود بیشتر به عوارض و جنبههای منفی آن توجه می شود. به هر حال فشارهای روانی اثرات فراوانی بر عملکرد و فعالیتهای اعضای سازمان دارد. مدیران، کارکنان و ارباب رجوع سازمان تحت تاثیر فشارهای عصبی دچار حالات روانی خاصی میشوند و دست به اعمالی میزنند که مستقیما در فعالیتها و بازدهی سازمان منعکس می گردد.فشارهای عصبی علاوه بر تاثیرات روانی تاثیرات جسمانی نیز دارند. فشارهای روانی شدید معلمان و اولیاء مدرسه باعث تزلزل در اهداف و راه های نیل به آن میشوند و بر کارایی دانش آموزان اثر میگذارند.
امروزه اهمیت نظام آموزشبرای پیشبرد اهداف توسعه کشور نزد سیاستمداران به اثبات رسیده است و بسیار مهم جلوه کرده است. در این میان یکی از عمده ترین و شاید جنجال برانگیزترین مفاهیمی که از یک سو تلاشهای نظری و بنیادی بسیاری را به خود معطوف ساخته و از دگر سو در تمامی منابع نیروی انسانی سازمانها اهمیّت زیادی پیدا کرده، استرس و فشارهای روانی بر معلمان است چرا که معلمان، بر بسیاری از متغیرهای سازمانی، تاثیر میگذارند و زمینهی رشد و شکوفایی سازمان را فراهم مینمایند. نظامهاي آموزشي درگذر از مسائل كمي و همگاني كردن آموزش ناگزير از توجه به مسائل كيفي پديده‌هاي آموزشي نیازمند توجه به شرایط استرس و فشارهای روانی وارده بر معلمان میباشد و ارتقاي شخصیتی و ثبات هویتی معلمان را از طريق اصلي‌ترين عامل یعنی پایداری انسانی و تقویت روحیه معلمی به شکوفایی میرساند.