تاسیسات مکانیکی در مجموع به دو دسته ی کلی صنعتی و ساختمانی قابل تقسیم می باشد. تاسیسات مکانیکی صنعتی شامل بخش هایی چون انتقال آب، فاضلاب یا به صورت کلی انواع سیالات، تصفیه ی آب و فاضلاب، تولید انرژی از حرکت سیال و ... می باشد. تاسیسات مکانیکی ساختمان شامل تاسیسات بهداشتی، (آبرسانی و فاضلاب)، تهویه مطبوع (سرمایش، گرمایش، تعویض هوا و اگزاست) و همچنین تاسیساتی مانند استخر، سونا، جکوزی و .... می باشد. در دنیای امروز تامین آسایش بشر یکی از هدف‌های اصلی است نقش تاسیسات مکانیکی به عنوان جزئی از ساختمان ها که افراد به صورت روزمره با آن در تعامل می باشند غیر قابل انکار می باشد.
تاسیسات مکانیکی
تاسیسات مکانیکی ساختمان شامل
- تاسیسات گرمایی
- تاسیسات سرمایی
- تاسیسات بهداشتی
- تاسیسات تهویه مطبوع
- تاسیسات استخر
- تاسیسات آتش‌نشانی
- تاسیسات گازرسانی
- اجرا و طراحی آسانسور، پله برقی، فواره و آبنما،
- تاسیسات گازهای طبی
- سیستمهای بخار
می‌باشد. تاسیسات مکانیکی به شاخه‌های مختلفی مانند صنعت، ساختمان، ورزشی، درمانی و مانند این‌ها تقسیم می‌شود.
در مورد تاسیسات مکانیکی نظرات مختلفی وجود دارد اما می‌توان گفت: تاسیسات مکانیکی دانش مبارزه با طبیعت است. بر خلاف جاذبه آب را بالا کشیدن، گرما در فصل سرد و سرما در فصل گرم، هوای تازه در اجتماعی از انسانها، تخلیه گازها از محل تولید و... . تاسیسات مکانیکی دانش رفاه جانداران در مبارزه‌ای تمام عیار با طبیعت است
در دنیای امروز تامین آسایش بشر یکی از هدف‌های اصلی بوده و سعی شده است با استفاده و به کارگیری تاسیسات مکانیکی، در طراحی و اجرای ساختمان سازی این امر مهم پی گیری شود؛ لذا فراگیری و شناخت علم تاسیسات مکانیکی برای کلیه دست اندرکاران تاسیسات ساختمانی یکی از مباحث مهم و ضروری محسوب می‌شود.
رشته دانشگاهی
هنرجویان این رشته در طی دوران تحصیل با طرح، محاسبه، اجرا، راه‌اندازی، سرویس و نگهداری تاسیسات بهداشتی، تاسیسات گرمایی، تاسیسات گازرسانی ساختمان‌های مسکونی، راه‌اندازی و سرویس و تعمیر تاسیسات برودتی خانگی و تجاری، نقشه خوانی و نقشه کشی تاسیسات بهداشتی، حرارتی، گازرسانی و برودتی و... آشنا می‌شوند.
زمینه‌ها و عناوین شغلی رشته تاسیسات:
- راه‌اندازی و تعمیرکاری دستگاههای سردکننده خانگی
- راه‌اندازی و تعمیرکاری سیستمهای حرارت مرکزی
- جوشکاری برق و گاز
- لوله کش آب ساختمان
- برق کاری و راه‌اندازی دستگاههای تاسیساتی با استفاده از لوله‌های فلزی و پلیمری
- نقشه کش تاسیسات مکانیکی ساختمان
- طراح، مجری و ناظر لوله کشی گاز خانگی و تجاری
- نصاب و لوله کش تاسیسات حرارت مرکزی
تاسیسات الکتریکی
در تعریف تاسیسات الکتریکی می‌توان گفت طراحی سیستمهای سیم کشی اماکن مسکونی و مراکز صنعتی و شامل مباحثی مانند روشنائی؛ برقرسانی؛ تلفن؛ آنتن مرکزی؛ سیستم اعلام حریق؛ شبکه رایانه‌ای؛ منبع تغذیه اضطراری و دوربین مداربسته می‌باشد.
رشته‌های دانشگاهی
تأسیسات مکانیکی
تاسیسات به عنوان قلب تپنده ساختمان از اهمیت و اعتبار خاصی برخوردار می باشد بطوری که کم توجهی به این بخش منجر به عدم آسایش ساکنین و در نتیجه باعث غیر قابل استفاده شدن فضاهای مفید ساختمان می شود،از این رو محاسبه و انتخاب سیستم تاسیساتی مناسب تصميم بسيار حساسي است که توسط مهندسین طراح اخذ مي شود.در اين انتخاب علاوه بر دانش مهندس طراح،نظر کارفرما و يا ساکنين و امکانات و شرايط ساختمان نيز دخالت دارند.عوامل زيادی بايد مورد تجزيه تحليل و قضاوت قرار گيرند که اهم آنها،ايده های شخص يا سازمان سرمايه گذار و جنبه های اقتصادی طرح مي باشند.عمده ترين مسايلي که بايد مد نظر طراح سيستم تهويه مطبوع قرار گيرند به ترتيب:
1-امکانات مالي کارفرما
2-شرايط معماری ساختمان از نظر فضاهای موجود و موقعيت مکاني پروژه
3-شرايط اقليمي پروژه از قبيل دما،رطوبت،باد،تابش آفتاب و ...
4-ميزان بار حرارتي داخل ساختمان از قبيل ساکنين،چراغها و ساير مولدهای حرارت
5-ميزان قابليت ساختمان در ذخيره کردن حرارت اکتسابي
6-جنبه های فيزيکی فضا يا ساختمان از نظر تطبيق با سيستم تهويه مطبوع و تجهيزات آن
وسايل و تجهيزات يک سيستم تهويه مطبوع احتياج به فضای کافي برای نصب دارند.اين مساله بايد مورد توجه مهندس طراح سيستم قرار گيرد و قبل از طراحي سيستم،امکانات ساختمان را در تخصيص فضای مناسب برای تجهيزات سيستم تهويه مطبوع مورد بررسي قرار دهد.وسعت فضای مورد نياز تجهیزات تهويه مطبوع ممکن است آنقدر کم باشد که بتوان آن را حتي در داخل فضای مورد تهويه نصب نمود،مانند فن کويل ،ولی تجهيزات يک سيستم تهويه مطبوع مرکزی که هوای مطبوع مورد نياز چندين اتاق يا فضای ساختمان را تامين مي کند،احتياج به فضای بيشتری برای نصب دارند.
آیتمهایی که در بخش تاسیسات مکانیکی یک ساختمان طراحی و محاسبه می گردند عبارتند از:
-محاسبه بار سرمایش گرمایش مورد نیاز ساختمان
- انتخاب سیستم سرمایش گرمایش
-محاسبه سیستم کانال کشی و لوله کشی دستگاهها
- محاسبه آبگرم مصرفي مورد نیاز
- منبع ذخيره آب
-اطفا حریق
- محاسبه سیستم لوله کشی آب مصرفی،فاضلاب و تهویه
- محاسبه و انتخاب تجهیزات موتورخانه
-محاسبه بار سرمایش گرمایش مورد نیاز ساختمان:
اولین گام در انتخاب سیستم مناسب محاسبه بار سرمایش گرمایش ساختمان می باشد. بارهاي برودتي و حرارتي با کمک نرم افزار CARRIERمحاسبه شده كه اطلاعات ورودی نظیر طول و عرض جغرافیایی و ارتفاع از سطح دریا، درجه حرارت طراحي هواي خارج در فصل تابستان و زمستان ، اختلاف درجه حرارت شب و روز در فصل تابستان،رطوبت نسبی هوای خارج،شرایط معماری پروژه نظیر سطح دیوارها و پنجره ها و دربهای خارجی،سقف و کف به نرم افزار داده می شود که از خروجی این نرم افزار می توان بار حرارتی و برودتی فضاهای مورد نظر را بدست آورد.
فضای برنامه carrier
-انتخاب سیستم سرمایش گرمایش:
گام بعدی انتخاب سیستم مناسب سرمایش گرمایش می باشد.مباني مورد استفاده در طراحي ومحاسبه دستگاهها و تجهيزات تاسيسات حرارتي و برودتي، عمدتاً بر پايه اطلاعات موجود در هندبوكهاي متداول اين رشته نظير هندبوكهاي ASHRAE و CARRIER بوده و سپس از کاتالوگ شرکتهای سازنده انتخاب می گردند.
بطور کلي سیستمهای متداول سرمايش گرمايش در ساختمانها با کاربریهای مختلف را مي توان به شرح ذيل تقسيم بندی نمود:
- سرمایش: تبخيري(کولرآبي، زنت يا ايرواشر) و گرمایش:موتورخانه مرکزی یا پکیج آب گرم
-سيستم تهويه مطبوع ( فن کويل،دستگاه هوارسان )
-پکيج های سرمايش-گرمايش
-سيستم کولر گازي يا اسپيليت يونيت
-محاسبه سیستم کانال کشی و لوله کشی دستگاهها
با توجه به ظرفیت دستگاههای انتخاب شده (هوادهی یا سرمایش گرمایش) بهترین مسیر عبور کانال یا لوله ها با توجه به پلان معماری مشخص شده سپس با استفاده از جداول و نمودارهای مربوطه سایز کانال و لوله های دستگاهها محاسبه می گردد.
محا