فصل اول  :  كليات  

مقدمه :‌

نظريات متخصصان درباره اعتياد :‌

پرسشهاي زيادي درباره اعتياد در جامعه مطرح مي‌شود هر يك از متخصصان، كارشناسان و مردم جامعه از زاويه‌اي خاص بر مسئله نگاه مي‌كند و متناسب با ديدگاه خود راه حل‌هايي را عرضه مي‌كنند. پرسش مهمي كه در اين دوره از زمان بيشتر به چشممي خورد اين است كه آيا اعتياد يك مشكل فردي است يا اجتماعي، ‌آيا اعتياد يك بيماري يا انحرافي اخلاقي است ؟ آيا اعتياد به ساخت اجتماعي و اتفاقاتي كه در نهادهاي آن مي‌افتد مرتبط است ؟ آيا اعتياد زاييده مناطق فقير، ‌حاشيه نشين و محروم جامعه است ؟‌

نگرش به اعتياد به عنوان يك عملي خلاف اخلاق :‌

از اين ديدگاه اعتياد رفتاري است كه توسط فرد انتخاب مي‌شود. معتاد كسي است كه به جامعه و مردم آن ؟؟ نمي‌گذارد. احساس مسئوليت نمي‌كند. چنين فردي موجودي بي مبالات و فاسد است. معتاد با انتخاي اين رفتار به خانواده و جامعه زيان مي‌رساند كمك به معتاد تا زماني كه به اعتايد دچار است كاري عبث و بيهوده است. مجازات معتاد امري طبيعي است. قبول اين ديدگاه نظري به معناي آن است كه مطالعته درباره ماهيت آن لازم نيسيت نو راه مقابله با آن همان مجازات است. اظهار نظر‌ها نشان مي‌دهد كه دولت هابا اعمال اين روش نتوانسته‌اند بر اعتايد غلبه كند.

ارزيابي آمادگي تصميم به ترك اعتياد :‌

ارزيابي آمادگي از جمله گام‌هاي ديگر پيش از اجراي برنامه است كه هيچ گاه در برنامه‌هاي پيشگيري و درمان اعتايد در ايران اجرا نشده است. در اين نوع ارزيابي مايليم بدانيم جامعه تا چه حدودي از مشكل و ضرورت اقدام براي رفع آن مشكل آگاه است. جدول اوليه آمادگي اجتماعي مبتني بر مفهوم آمادي روان شناختي است كه پروكاسكا (1979) آن را توصيه كرده است. جوامع نيز در اين الگو همانند هر فرد از مراحل و درجات مختلف آگاهي از مشكل و ضرورت تغيير آن مي‌گذرند.

الف ـ مرحله پيش تاملي :‌در اين مرحله حداقل آگاهي از مشكل وجود دارد و انگيزه‌اي براي تغيير وجود ندارد.

ب ـ‌مرحله تاملي :‌در اين مرحله فرد يا جامعه از مشكل آگاه است اما براي مقابله با آن تعهدي را نمي‌پذيرد، ولي تمايل به رفع آن ايجاد مي‌شود.

ج ـ مرحله آمادگي : به خساراتي كه مشكل به بار مي‌آورد توجه مي‌شود و تلاش‌هايي ابتايي براي حل آن صورت مي‌گيرد.

د ـ مرحله عمل :‌براي حل مشكل اقدام حدس صورت مي‌گيرد.

ه ـ  مرحله نگهداري :‌وضعيت مساعد مي‌شود و براي مدتي به حال اول باز مي‌گردد.

طرح مسئله :‌عوامل موثر بر تصميم به ترك اعتياد

الف ـ علل تگرايش به سوء مصرف مواد

اعتياد يك بيماري زيست شناختي، ‌روان شناختي و اجتماعي است. عوامل متعددي در ايجاد سوء مصرف و اعتياد موثر هستند كه در تعامل با يكديگر منجر به شروع مصرف و سپس اعتياد مي‌شوند عوامل موثر بر فرد، ‌محيط فرد و عوامل اجتماعي، در هم بافته و بر يكديگر تاثير مي‌گذارند. درك كليه علل و عوامل زمينه‌اي موحب مي‌شووند تا روند پيشگيري، ‌شناسايي درمان و پيگيري به طور هدفمند طرح ريزي شود. بنابراين آشنايي با عوامل زمينه ساز و مستعد كننده اعتياد و نيز عوامل حفاظت كننده از دو جهت ضرورت دارد.

1ـ آشنايي افراد در معرض خطر اعتياد و اقدامات پيشگيرانه لازم براي آنان

2ـ انتخاب نوع درمان و اقدامات خدماتي، ‌حمايتي و مشاوره‌اي لازم براي معتادان

ب‌ـ معتاد كيست ؟‌

 آيا كسي كه يك بار مصرف مخدر يا سيگار داشته ف‌معتاد تلقي خواهد شد يا خير ؟ نشانه‌هاي آن چيست ؟

ج ـ پيشگيري از اعتياد :

‌يعني به كارگيري اقداماتي كه منجر به كاهش ابتلاي افراد به اعتياد مي‌شود به عبارت ديگر پيشگيري شامل فعاليت‌هايي است براي كاهش عواملي كه افراد را در معرض خطر قرار مي‌ده دو افزايش عوامل افراد را در برابر مصرف حفاظت مي‌كند. بنابراين شناسايي كامل اين عوامل جهت موثر بودن فعاليت‌هاي پيشگيرانه ضروري است.

د ـ  انواع مواد مخدر و ضررات و اثرات آن :

شايد در روزگار قديم، مواد مخدر به عنوان يك داروي شفا بخش مورد استفاده قرار مي‌گرفت ولي امروزه پديده مواد مخدر و جرائم مرتبط با آن يك معذل اساسي براي بسياري از كشورهاي جهان تبديل شده است و تاثير عميقي بر تمام افراد و جوامع سراسر جهان دارد. برخي مواد مي‌توانند هم بر حالات رواني دريافيت دروني ( مثل خلق ) تاثير بگذارد و هم بر فعاليت‌هاي مشهود بيروني ( يعني رفتار ) مواد مي‌تواند نشانه‌هاي رواني ـ‌عصبي بوجود آورند كه از نشانه‌هاي اختلالات رواني شايع بدون علت معلوم، ‌غير قابل تفكيك است. بنابراين مي‌توان نتيجه گرفت كه اختلالات رواني اوليه و اختلالات مربوط به مصرف مواد احتمالا با هم ارتباط دارد.

طرح مسئله و بيان ضرورت آن :‌

بررسي‌هاي عوامل بر معتاد شدن ( بطور كلي ) وضعيتهاي اجتماعي و وجود مرزهاي باز كشور ( ايران ) معتاد شدن جوانان از هم پاشيده شدن خانواده‌ها ـ‌وجود مشكلات متعدد اجتماعي و خانوادگي براي افراد معتاد كه منجر به تصميم گيري براي ترك اعتياد مي‌شود. و حال ما با توجه به خانمان سوز بودن اعتياد ـ و مهم بودن وجود فرد سالم براي جامعه به بررسي عوامل موثر بر تصميم گيري به ترك اعتياد مي‌پردازيم.

بررسي عوامل چون طبقات اجتماعي ـ خانوادگي ـ جنسيت ـ سن و سال و. ..

فرضيات تحقيق

5ـ هر چه ميزان فشار خانواده بيشتر باشد سرعت تصميم گيري به ترك اعتياد بيشتر است.

6ـ هر چه ميزان استفاده از كالاهاي فرهنگي بيشتر باشد مدت زمان بيشتري افراد در ترك مي‌مانند.

7ـ هر چه ميزان درآمد ماهيانه افراد بيشتر باشد، ‌مدت زمان بيشتري افراد در ترك مي‌مانند.

8ـ هر چه افراد تخصص بيشتري در شغلشان داشته باشند مدت زمان بيشتري در ترك مي‌مانند.

فصل دوم  :   پيشينه تحقيق

سوابق پژوهشي :

1ـ چكيده مباحث مطرح شده در محور اعتياد ـ محمد علي عبداللهي ( دبير همايش و رئيس انجمن جامعه شناسان ايران ) ـ جعفر سخاوت

2ـ اصول پيشگيري اوليه از سوء مصرف مواد ـ دكتر آفرين رحيمي موقر ـ‌روانپزشك.

3ـ تاريخچه مواد مخدر ـ‌علي اصغر خواجويي

4ـ روان شناسي اعتياد

5ـ علل گرايش به سوء مصرف

6ـ اختلالات وابسته به مواد مخدر