sienna

قبل از آماده كردن كار، سطوح قطعات ساختمانی از نظر ترازهای قائم و افقی، باید كنترل شوند. دیوار بنایی نباید بیش از 10 میلیمتر از حالت شاقولی در یك طبقه خارج باشد و میزان انحراف در ارتفاع كل ساختمان، نباید از 30 میلیمتر بیشتر شود. برآمدگی و فرورفتگی در بدنه دیوار بنایی، باید از 10 میلیمتر كمتر باشد. انحراف از وضعیت تراز افقی، نباید از 20 میلیمتر در 10 متر طول بیشتر باشد. برای تیغه‌ها میزان رواداری، 3 میلیمتر در متر ارتفاع و 10 میلیمتر در كل طول قطعه می‌باشد. بندها باید تا عمق 15 میلیمتر خالی و سطح دیوار با برسی سیمی تمیز شود. بلوكهای مسطح باید دارای شیار باشد وگرنه باید سطح آنها تیشه‌داری شود و با دریل در سطح آن سوراخهایی تا قطر یك سانتیمتر و عمق 2 سانتیمتر به فاصله 7 سانتیمتر ایجاد گردد. زدودن زیرسازی از رنگ و روغن و زبر كردن زیرسازی برای ایجاد چسبندگی بیشتر و آبپاشی بدنه كار، قبل از اجرای اندود لازم است.

3   12-1-3 حفظ مصالح و محوطه كار هنگام اندود

برای حفظ خواص مصالح چسباننده باید آنها را در محلی نگهداری نمود كه رطوبت موجب خرابی آنها نشود. آهك زنده در اسرع وقت باید به كار برده شود، زیرا در طول زمان جذب رطوبت كرده و فاسد می‌شود. محل نگهداری آهك باید خشك باشد. آب و مصالح سنگی باید از آلودگی با خاك و مواد مضر حفظ شوند.

مواد افزودنی باید از تغییر درجه حرارت و یخزدگی كه باعث تغییر خواص آنها می‌گردد، محفوظ باشند. شبكه فلزی زیرسازی باید در نقاط خشك و بدون رطوبت نگهداری شود تا زنگ نزند. پوسته خارجی قطعات گالوانیزه نباید زخمی شوند. سیمان پرتلند و گچ، نباید با یكدیگر مخلوط شوند. سطوح نمای مجاور، كفسازیهای تمام شده، تابلوهای نقاشی، پنجره‌های آلومینیومی و تمام قسمتها و لوازمی كه در اثر آلوده شدن به سیمان ممكن است، آسیب ببینند، باید قبل از اندودكاری پوشیده شود.

3   12-2-1 رواداری

رواداری همواری سطوح برای اندود با كیفیت عالی تا 2 میلیمتر، برای اندود با كیفیت خوب 2 تا 3 میلیمتر و برای اندود با كیفیتی قابل قبول 3 تا 5 میلیمتر در طول شمشه 3 متری در جهات مختلف خواهد بود. انحراف از امتداد قائم برای اندود با كیفیت عالی 1 میلیمتر در یك متر ارتفاع و كمتر از 5 میلیمتر در كل ارتفاع قطعه می‌باشد. برای اندود با كیفیت خوب این ارقام به 2 میلیمتر در هر متر ارتفاع و كمتر از 10 میلیمتر در كل ارتفاع قطعه می‌رسد. برای اندود با كیفیتی قابل قبول میزان انحراف از امتداد قائم در ارتفاع قطعه باید از 15 میلیمتر كمتر باشد. انحراف از تراز افقی برای اندود با كیفیت عالی باید 1 میلیمتر در یك متر و كمتر از 7 میلیمتر در طول قطعه باشد. این ارقام برای اندود با كیفیت خوب 2 میلیمتر در متر و كمتر از 10 میلیمتر در كل طول قطعه است. برای اندود با كیفیتی قابل قبول باید میزان انحراف از تراز افقی از 15 میلیمتر در طول قطعه كمتر باشد. كنترل رواداریها باید بر روی قشر میانی صورت گیرد. در مورد رواداری بستر اندودكاری به قسمت آماده‌سازی كار مراجعه شود.

3   12-2-2 حداقل دوره مراقبت

دوره مراقبت و فاصله زمانی بین اجرای قشرها بستگی به نوع ملات دارد. حداقل دوره مراقبت و نگهداری رطوبت برای هر قشر، 2 روز است. فاصله زمانی اجرا بین قشر آستر و میانی، نباید از 2 روز كمتر باشد. فاصله زمانی اجرا بین قشر میانی و رویه، باید از 7 روز بیشتر باشد.

3   12-2-3 ضخامت و تعداد قشرهای اندودكاری

ضخامت كاهگل برای پشت بام حدود 5 سانتیمتر و برای داخل شیروانی 3 سانتیمتر است. كاهگل به عنوان قشر زیرین اندود گچ نباید به كار رود، زیرا آب مكیده، باد كرده، پس از خشك شدن قشر رویه به حالت اولیه برنمی‌گردد و طبله می‌كند. ضخامت اندود گچكاری، حداقل 5/2 سانتیمتر است و نباید از 3 قشر كمتر باشد. ضخامت قشر گچ و خاك 5/1 سانتیمتر و اندود گچ 1 سانتیمتر و گچ كشته پرداختی 2 میلیمتر است. زمان شروع و ختم گیرش به ترتیب برای گچ زودگیر 2 و 15، برای گچ معمولی 6 و 30 و شروع گرفتن برای گچ كندگیر نباید از 20 دقیقه بیشتر باشد، لذا در صورت استفاده از آهك شكفته برای كندگیر كردن تا 10 درصد وزن گچ، زمان شروع گرفتن به 12 دقیقه افزایش می‌یابد، برای این كار دوغاب آهك باید از الك با چشمه كمتر از 1 میلیمتر گذشته باشد. ضخامت اندودهای ماسه آهك، باتارد و ماسه سیمان حداقل 5/2 سانتیمتر است و نباید در كمتر از 3 قشر اجرا شود. ضخامت قشر آستر از 5/1 سانتیمتر، قشر میانی از 1 سانتیمتر و قشر رویه نباید از 3 میلیمتر كمتر باشد. این ارقام بیانگر حداقل ضخامت در مورد سطوح ناهموار در چهارچوب رواداریها هستند، به عبارت دیگر برای سطوح كاملاً هموار ارقام مذكور بیانگر حداكثر ضخامتها می‌باشند.

3   12-2-4 ملاتهای مورد مصرف

ملاتهای مناسب برای اندودكاری شامل ملات كاهگل، گچ و خاك، گچ، ماسه آهك، باتارد و ماسه سیمان است. برای جزئیات تهیه ملاتها به فصل مربوطه مراجعه شود.

3   12-2-5 اجرا

سطح نما باید فاقد موج، ناهمواری، ترك، لك و جداشدگی باشد. در مورد رویه‌های صیقلی كه نور را منعكس كرده و ناهمواری را با شدت بیشتری آشكار می‌سازند، اجرا باید با دقت بیشتری توأم باشد. اندودهای ضخیم نباید در یك دست اجرا شوند، در غیر این صورت در اندود ترك ایجاد خواهد شد. همچنین برای جلوگیری از ایجاد ترك لازم است قبل از اجرای قشر رویه از سفت شدن قشر آستر اطمینان حاصل شود. برای داشتن اندود خوب باید:

الف:  اندود ضخیم در یك دست اجرا نشود.

ب:   قشر اندود بخصوص قشر رویه بر روی آستری كه كاملاً سفت نشده اجرا نگردد، زمان لازم برای خشك شدن و افت لایه‌ها در بخش اندودكاری سطوح داخلی ذكر شده است.

پ:   نسبت بین مواد چسباننده و سنگدانه‌ها به طور صحیح انتخاب شود و ماسه فاقد مواد چسباننده یا برعكس مواد چسباننده فاقد ماسه نباشد.

ت:   از خشك كردن اندود در فضای آزاد (در برابر وزش باد یا تابش خورشید) یا حرارت مصنوعی خودداری شود. برای سطوح داخلی باید پنجره‌ها بسته باشند و برای سطوح خارجی باید از آبپاشی مداوم یا پوشش برای حفظ رطوبت استفاده شود.

ث:   از مصرف دوباره ملات خودداری شود و در هر صورت كاربرد ضایعات ملات در ملات تازه از 10 درصد تجاوز نكند.

ج:    برای جلوگیری از تركهایی كه در اثر جذب آب قشر زیرین در سطح اندود ظاهر می‌شود، باید زیرسازی یا قشر زیرین قبل از شروع قشر بعدی آبپاشی شود.

چ:    برای جلوگیری از تركهایی كه در اثر نامتجانس بودن زیرسازی (مانند تركهای ایجاد شده در فصل مشترك دیوار آجری و ستون فلزی) در سطح اندود ظاهر می‌شوند، باید از تور سیمی استفاده شود.

ح:    از اجرای اندود روی زیرسازی خیلی خشك و یا اجرای قشرهای رویه و میانی بر روی قشر آستری كه خیلی خشك باشد، خودداری شود، زیرا این امر باعث جداشدگی لایه‌های مختلف خواهد شد.

خ:    قشر زیرین باید به وسیله خراش دادن به اندازه كافی زبر شود تا جداشدگی ناشی از عدم چسبندگی به وجود نیاید.

د:     از اجرای قشر با مقاومت زیاد بر روی قشر با مقاومت كم خودداری شود. عكس این موضوع نیز اشكالاتی را ایجاد خواهد كرد. برای مثال از مجاورت اندود سیمانی و آهكی، باید پرهیز شود. اجرای اندود با آستر سیمانی و قشرهای میانی از باتارد و رویه با ماسه آهك، بهترین حالت و كمترین احتمال جداشدگی را دارا است.

ذ:     برای جلوگیری از بروز لكه‌های نم و عرق، باید از اجرای اندود روی آستر نمدار خودداری شود، قشر آستر باید كاملاً خشك شود.

ر:     آبپاشی باید بلافاصله بعد از گرفتن ملات، شروع و اندود سیمانی یك هفته به حالت مرطوب نگهداری شود.

ز:     قسمت طبله كرده و جدا شده كه به وسیله ضربات چكش چوبی با تولید صدای توخالی مشخص می‌شود، باید برداشته شود.

ژ:     از كاربرد و مصرف ماسه حاوی املاح دریایی كه

باعث زنگ در شبكه فولادی و ایجاد لك در نما می‌شوند، خودداری شود.

انواع اندود‌کاری متداول

متداولترین ملات های مصرفی در اندود‌کاری در حال حاضر در ایران، کاهگل، گچ و خاک، گچ، ماسه سیمان، باتارد و … است. این اندودها به روش های مختلفی اجرا می‌شوند. تخته ماله‌ای، تگرگی، چکشی، آب ساب، شسته و موزائیکی از انواع مختلف اجرای اندودها به شمار می‌روند.

لایه های اندود‌کاری

اندود‌کاری  عموماً در دو قشر آستر و رویه اجرا می‌شود.

قشر آستر به منظور ایجاد سطح صاف و تنظیم شیب‌ها ساخته می‌شود و برای این کار در ابتدای امر، سطوح مورد نظر، شمشه گیری یا کرم بندی می‌شود. در ادامه با ملات مورد نظر اندود می‌شود.

قشر رویه که در حقیقت تزئین سطوح است و با استفاده از مصالح مختلفی اجرا می‌شود. انواع گچ بری ها و رنگ آمیزی های نما در قشر رویه انجام می‌شود.

مصالح مصرفی در اندود‌کاری

در فضاهای داخلی ساختمان، اندود‌کاری به دور از عوامل جوی و رطوبت است. بنابراین در این فضاها، معمولاً از ملات گچ و خاک برای اندود آستر و از اندود گچ خالص برای اندود رویه استفاده می‌شود. برای سطوح خارجی ساختمان و همچنین فضاهای مرطوب داخل ساختمان مانند حمام و استخر از ملات ماسه سیمان برای اندود آستر استفاده می‌شود. در این فضاها برای قشر رویه از ملات های موزائیکی، پودر سنگ- خاک سنگ- سیمان و … استفاده می‌شود.

افت مصالح

به مانند اغلب کارهای ساختمانی، در اندود‌کاری نیز حجم مصالح مصرفی بیشتر از حجم مصالح محاسباتی است. این تفاوت مقداری، ناشی از دو عامل عمده است. با توجه به ماهیت کارهای اندود، ریزش ملات در زمان اجرای اندود به پای کار اولین عامل افت به حساب می‌آید. به علت ناهمواری سطوح زیرین اندودها، تفاوت ضخامت اجرایی با ضخامت محاسباتی نیز عامل دوم افت مصالح است.

افت حاصل از ریختن و از بین رفتن ملات

این افت برای اندود‌کاری سیمانی روی سطوح قائم و سقف به استثنای اندود تگرگی حدود۵ درصد است. برای اندود تگرگی این افت ۳۰ تا ۵۰ درصد در نظر گرفته می‌شود. علت انتخاب ۵ درصد افت برای اندودهای قائم این است که مصالح ریخته شده، جمع آوری شده و با ضافه نمودن اندکی سیمان دوباره استفاده می‌شود. بنابراین مقدار ۵ درصد افت به منظور در نظر گرفتن بهای سیمانی است که برای آماده سازی مجدد ملات ریخته شده استفاده می‌شود. برای اندود‌کاری افقی دور ریز ملات بسیار اندک و قابل صرفنظر کردن است. ولی در محاسبات عمران سافت، برای در نظر گرفتن عوامل پیش بینی نشده درصد کمی نیز برای دور ریز این اندودها در نظر گرفته شده است.

افت حاصل از تغییر ضخامت

برای اندود‌کاری این افت به دلیل صاف نبودن زیر کار و نوسان پستی و بلندی های آن است. بنابراین معمولاً حفظ اندازه خواسته شده ممکن نیست و احتمال نازکتر یا ضخیم تر شدن اندودها همواره وجود دارد. برای این منظور اضافه ضخامتی به اندازه یک تا دو میلیمتر (یک تا دو لیتر بسته به نوع کار) در نظر گرفته می‌شود.

ضخامت اندود‌کاری                             

ضخامت اندود‌کاری مطابق عرف کارِ استادکاران ایرانی انتخاب شده و در جدول زیر آمده است.

در اندود‌کاری های نما برای سهولت در اجرای کار و همچنین ایجاد درز انبساط یا دلایل دیگر، از شیشه استفاده می‌شود. ملاتی که برای نصب شیشه به کار می‌رود، عموماً با مصالح اندود تفاوت دارد.

مصالحی که در کروم بندی یا شمشه گیری استفاده می‌شود، معمولاً از جنس خود اندود‌کاری است.

مقدار مصالح مصرفی و نیروی انسانی مورد نیاز اندودکاری

در جدول زیر مقدار ملات مصرفی و نیروی انسانی مورد نیاز حجم معینی از اندودکاری آورده شده است. با استفاده از اطلاعات جدول می‌توان حجم عملیات انجام شده توسط یک گروه کاری را محاسبه کرد. پس از بدست آوردن مقدار ملات مورد نیاز  ازجدول زیر، با مراجعه به مقدار مصالح مصرفی در ملات های ساختمانی، مصالح مورد نیاز سطوح اندود کاری به دست خواهد آمد. با در دست داشتن مقدار مصالح مصرفی و نیروی انسانی، آنالیز بهای اندودکاری های ذکر شده به راحتی قابل محاسبه اس