تعریف حافظه : دستگاه فعالی است که اطلاعات را دریافت ؛ذخیره ؛ منظم ؛تحریف ؛تعدیل و بازیابی
می کند.
مراحل سه گانه حافظه :
کد گذاری encoding stage: تبدیل اطلاعات به شکل قابل استفاده
ذخیره سازی stprage stage: حفظ اطلاعات در حافظه
بازیابی retrieval stage: آوردن اطلاعات ذخیره شده به داخل ذهن
- تحقیقات نشان داده است هر یک از مراحل سه گانه حافظه را اندامهای مختلف مغز کنترل می کنند . در طول کدگذاری بیشترین تعداد مناطقی که در مغز فعال می شوند در نیمکره چپ قرار دارند و در طول بازیابی ؛بیشترین مناطق فعال در مغز در نیمکره راست قرار دارند.
نظریه ریچارد اتکینسون - شیفرین : تمایز بین حافظه های مختلف برای فواصل مختلف
حافظه حسی sensory emory : اطلاعات وارده از محیط ابتدا در حافظه حسی ذخیره می شود . ویژگیهاش :۱. بزرگ است ؛ تک تک حواس پنجگانه حای تمام اطلاعاتی است که از محیط دریافت
می کند . ۲. انبار اطلاعات موقت است ۳. تنها به قسمت کوچکی از اطلاعات حافظی حسی توجه می شود.
حافظه کوتاه مدت short-ter memory : ۱. هشیاری((consciousness نام دارد زیرا اطلاعاتی هستند که به آنها هشیار و آگاهیم ۲. به سادگی در دسترس قرار می گیرند. ۳. در شرایط عادی ؛ اطلاعات تقریبا در ۲۰ ثانیه فراموش می شوند .۴. با مرور ذهنی mental rehearsal می توان از زوال و نابودی اطلاعات جلوگیری کرد .
- مرور ذهنی یعنی تکرار پشت سر هم اطلاعات در ذهن . با این روش خاطرات مورد بسط قرار می گیرند و اطلاعات از حافظه کوتاه مدت به حافظه بلند مدت منتقل می شوند .(مثال در مطالعه می خوانیم؛ انواع فوبیها در اثر شرطی سازی کلاسیک به وجود می آیند و این پدیده را در مورد ترس خودمان از عنکبوت بکار می بریم ؛ این یعنی بسط می دهیم و با بسط دادن از زوال و نابودی خاطره جلوگیری می کنیم و به این ترتیب به بازیابی بهتر خودمان کمک می کنیم .)
حافظه بلند مدت Long-term memory : ۱. اطلاعات از حافظه کوتاه مدت به آن وارد می شود ۲. نامحدود است ۳. فرآیند بازیابی در این حافظه صورت می گیرد .
حافظه های مختلف برای انواع مختلف اطلاعات :
حافظه آشکار explicit meory : خاطرات آشکار ؛ تجربه های گذشته اند که هوشیارانه به ذهن آورده می شوند .
حافظه ناآشکار implicit memory : خارج از آگاهی فرد است یعنی از وجود این خاطرات خبر نداریم . مثال .شوت زدن به توپ فوتبال..
حافظه حسی : مقدار زیادی از اطلاعات حسی وارده به اندام های حسی را برای مدتی کوتاه (کسری از ثانیه ) نگه میدارد تا مهمترین اطلاعاتی که ارزش توجه دارند برای ذخیره طولانی مدت انتخاب شوند. مثلا در مورد بینایی افراد بیشتر به پس تصویر توجه میکنند تا خود محرک .وقتی فشفشه ای را در اتاق تاریک می چرخانیم ؛ادارک حسی ما از یک دایره کامل می سازد نه خط های منقطع.
حافظه حسی بینایی ؛ حافظه آیکونیک iconic memory : مثل : چرخاندن فشفشه
حافظه حسی شنوایی ؛حافظه اکوییک echoic memory : مثل : آزمایش قابل رویت بودن پس تصویر یا آزمایش گزارش جزیی (فراخنای ادراک)
حافظه فعال (کوتاه مدت ) working memory :
کدگذاری در حافظه فعال : برای کدگذاری اطلاعات
کد گذاری آوایی (فونولوژیک ) phonological coding :
کد گذاری بصری : وقتی فرد مجبور می شود اطلاعات غیرکلامی
رویکردهای جدید درباره حافظه فعال : حافظه فعال از چند فضای کاری
تجسم فضایی visual -spatial sketchpad : اطلاعات
- حلقه آوایی و دفتر تجسم فضایی ؛ تحت کنترل سیستم ارباب یا مدیریت مرکزی قرار دارند. این سیستم مشخص می کند ؛ روی اطلاعات چه عملیاتی باید انجام گیرد.
- بدلی به حافظه فعال ؛
ذخیره سازی : هرمان ابینگهاوس از سال 1885
گروهبندی یا قطعه قطعه کردن : گروهبنی یعنی کدگذاری
فراموشی : فراموشی به دو دلیل روی
بازیابی : بازیابی یعنی جستجو در حافظه
حافظه فعال و تفکر : وقتی می خواهیم مساله ای را
انتقال از حافظه کوتاه مدت به حافظه بلند مدت : ظاهرا مرور ذهنی علاوه
انواع مرور ذهنی شامل : مرور ذهنی نگهدارنده / مرور ذهنی بسط دهنده
مرور ذهنی نگهدارنده : تکرار اطلاعات برای نگهداشتن
مرور ذهنی بسط دهنده : اخذ اطلاعات و خلق کدهای دقیق ؛مفصل
اثر تاخر : زمانی که آخرین کلمات به آسانی بیادآورده می شوند
اثر تقدم : زمانی که اولین کلمات بهتر از کلمات قدیمی تر بیاد آورده می شوند
مثال : لیست خرید اقلام همسر ؛اگر لیست را فراموش کنیم .کلمات اول و آخر را به آسانی و بهتر از کلمات وسط بیاد می آوریم زیرا آسانتر از کلماتی که در وسط قرار دارند آموخته می شوند . این پدیده اثر مکان در فهرست نام دارد .همچنین راندس کشف کرد که اثر تقدم ؛تحت تاثیر تعداد دفعاتی قرار می گیرد که یک کلمه خاص ؛تکرار و مرور ذهنی شود.هرچقدر یک کلمه بیشتر تکرار شود به آسانی بیاد آورده می شود.
تقسیم کار مغز بین حافظه فعال و حافظه بلندمدت :
- تحقیقات بر روی میمون ها نشان داده است وقتی تاخیر در بازیابی محرک ها طولانی شود
حافظه بلند مدت : زمانی به کار می افتد که
کدگذاری معنایی (در حافظه بلندمدت ) : حافظه بلندمدت ؛کدگذاری معنایی را ترجیح می دهد و
حافظه بلندمدت :
این حافظه زمانی به کار می افتد که لازم باشد اطلاعات از چنددقیقه تا چند سال (حتی تا آخر عمر) حفظ شود .
- به فرآیند یادآوی تجربه های شخصی ؛حافظه اتوبیوگرافیک گفته می شود .
- افزودن پیوندها یا تداعی های معنادار : به عنوان مثال : کسانی که در حال یادگیری موسیقی هستند
حافظه سازنده : حافظه یک فرآیند سازنده constructive و بازسازنده است . یعنی خاطراتی که از رویداد معینی شکل می گیرد و به طور سیستماتیک از واقعیت عینی ایجاد کننده آن منحرف می شوند.
فرآیندهای سازنده در زمان کدگذاری خاطره : فرآیندی است که همزمان با جای گرفتن کدهای مربوط به خاطرات بلندمدت به خاطرات بلندمدت در حافظه روی می دهند.
کدگذاری دو مرحله دارد :
۱. ادارک اولیه ؛ انتقال اطلاعات به حافظه فعال
۲. فرآیند فعال در انتقال اطلاعات از حافظه فعال به حافظه بلندمدت
بازسازی خاطرات بعد از رویداد :
کلیشه ی اجتماعی : عبارت است از صفات شخصیتی یا فیزیکی که به یک
تلقینهای دیگران : بازسازی خاطرات بعد از وقوع رویدادها ؛ممکن است در اثر اطلاعات دیگران به وجود
حافظه سازنده و نظام قضایی :
حافظه سازنده نقش مهمی در نظام قضایی دارد . گاهی براساس خاطرات یک نفر ؛ افرادی به مجازاتهای مختلف محکوم می شوند و بعضی افراد تبریه می شوند .
اطمینان و صحت :
اطلاعات تلقینی و خاطرات کودکان :
در بازجویی از کودکان کم سن ؛معمولا بازجوها ؛ به عمد یا سهوا ؛در طول مصاحبه اطلاعات تلقینی ارایه می دهند.
اعتراف گیری :
خطای حافظه و حافظه عادی :
حافظه انسان معمولا خیلی ناقص است . خطای حافظه زمانی روی می دهد که مردم با اطمینان رویدادهایی به خاطر می آورند که هرگز روی نداده است . انواع مختلف خطای حافظه کشف شده است . زیرا در زندگی کاربردهای زیادی دارد مثلا در مورد مسایل قضایی و جزایی مربوط به شاهدان عینی .
تقویت حافظه :
استراتژیهایی تقویت حافظه :
- توجه : برای تقویت حافظه علاوه بر تمرکز حواس ؛ در محیطی آرام و بدون عوامل پرت کننده حواس قرار داشته باشیم .
- آگاهی از نتایج (فیدبک ) : زمانی که از نتایج آگاه شویم و پیشرفت خود را چک کنیم ؛یادگیری بهتر انجام می شود .
- به خود پس دادن : یعنی آنچه را که در حال بیاد سپردن هستید با صدای بلند بخوانید و خلاصه کنید و به دفعات زیاد متوقف شوید و آنچه را خوانده اید بیاد بیاورید .
- مرور ذهنی : برای یادآوری اطلاعات مرور ذهنی نگهدارنده به تنهایی موثر نیست ؛ بلکه مرور ذهنی بسط دهنده که به دنبال روابط بین معلومات می باشد ؛ خیلی بهتر است .
- گلچین کردن : اگر موضوعات مهم ؛ اصطلاحات اصلی و مهمترین ها را انتخاب کنید . کار حافظه خود را بسیارآسان تر خواهید کرد .
- سازماندهی : سازماندهی یادداشت ها و فهرست های دشوار می تواند مفید واقع شود ؛ زیرا مطالب ساده تر و واضح تر می شود .
یادگیری کلی در مقابل یادگیری جزیی :
تمرین فشرده و تمرین با فاصله :
تمرین بافاصله : برای کاهش خستگی جسمی و ذهنی ؛ باید جلسات مطالعه کوتاه باشد و در بین آنها زنگ تفریح های کوتاه باشد .
تمرین فشرده : در بین جلسات یادگیری هیچ فاصله ای نیست یا بسیار اندک است . برای موفقیت و یادگیری بیشتر ؛ تمرین بافاصله البته با جدول بندی و برنامه ریزی ؛نتایج بهتری دارد .