مقدمه:

در شرايط نوين جهاني كه پيشرفتها باعث تغييرات سريع در كليه امور و فعاليتها و دانش انسان به خصوص در زمينه فن آوري و مديريت شده است، افق هاي جديدي باز شده و نيازهاي تازه به وجود آمده است.

جايزه كيفيت كه بر اساس نتايج مدلهاي آماري ارائه مي گردد مي تواند باعث ارزيابي سازماني و برنامه هاي استراتژيك به كارگيري روشها و تكنيك هاي خود ارزيابي، بهبود دايمي، الگوبرداري و... شود.

لذا به اين دليل كشورهاي زيادتري در دنيا در پي ايجاد جايزه ملي كيفيت مي باشند و در اين بين كشور ما ايران نيز از اين قاعده مستثني نمي باشد.

اولين بار ايده جايزه ملي كيفيت در سال 79 همزمان با برپائي دومين كنفرانس مديران كيفيت توسط انجمن مديريت ايران مطرح و به دنبال آن كميته هايي مركب از كارشناسان و صاحب نظران در ارتباط با تشويق و ترغيب اعضاء انجمن مديريت كيفيت ايران تشكيل شد تا از اين طريق ابتدا در بين اعضاء و سپس نسبت به گسترش آن در سطح جامعه حركتي آغاز گردد. اين كميته با تركيبي مناسب تشكيل شده و جلسات آن برگزار گرديد كه ماحصل آن تدوين آيين نامه جايزه كيفيت و روش اجرايي اعطاء و پيشنهاد آن بود.

سرانجام روز 18 آبان ماه بعنوان روز ملي كيفيت انتخاب شده شوراي عالي استاندارد در يكصد و دومين جلسه خود در تاريخ 15/3/80 طراحي جايزه ملي كيفيت توسط اين شورا را تصويب كرد و اجراي آن را به مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران سپرد.

رويكردي نوين در كيفيت

كيفيت:

كيفيت در سازمانهاي جهاني هرگز يك چيزي تجملي نبوده است. اين سازمانها همواره بدنبال تعريفي كاربردي بوده اند و تلاش كرده اند آن را از تصورات ذهني خارج كنند.

امروزه كيفيت به مفهوم انطباق با نيازمنديها است. اما با اين نكته كه اندازه گيري آن امكان پذير باشد. كيفيت از مفهوم محصول گرا به خدمت گرا تحول يافته است و ديگر يك مقوله صرفاً مهندسي نيست و تمامي پرسنل سازمان را با هر وظيفه و مسئوليت پوشش مي دهد.

روند الزامات ايجاد شده در بازار به سمتي است كه از سازمانها مي خواهد تعريف خود را از كيفيت روز به روز فراتر ببرند.

سطح رقابت در بازار خواسته ها و انتظارات مشتريان را تغيير داده و در نتيجه كيفيت يك مفهوم پويا بخود گرفته است. جوران در اين زمينه مي گويد، كيفيت تنها واژه اي است كه در دو دهه گذشته مفهوم آن بشدت تغيير يافته است. هرچند خود واژه ثابت مانده است.

روند تكامل مدل EFQM

·    1988 تشكيل بنياد مديريت كيفيت اروپا EFQM

·    1991 شكل گيري و معرفي مدل تعالي EFQM

·    1995 شكل گيري و معرفي مدل بخش عمومي

·    1996طراحي مدل براي صنايع كوچك و متوسط

·    1999 بازنگري عمده در مدلهاي قبلي و معرفي مدل بهبود يافته

·    2001 معرفي مدل تعالي EFQM براي صنايع كوچك و متوسط

مدل EFQM توسط چه سازمانهايي بكار گرفته شده است

·    بيش از 20000 سازمان در سطح اروپا

·    60% از 25 شركت بزرگ اروپا

·  9 شركت از 13 شركت اروپايي كه در ليست 50 شركت فايننشال تايمز بعنوان مهمترين شركت ها در سال 2001 معرفي شده اند.

·    حداقل در 10000 شركت از صنايع كوچك و متوسط

خلاصه

كيفيت يا (Quality) از كلمه يوناني Qualis به معني «از چه نوع» گرفته شده است و به مرور زمان تعابير و تعاريف بسياري را به وجود آورده است كه چند مورد آن عبارتند از:

·    كيفيت در چشمان بيننده وجود دارد

·    تطابق با مشخصه ها

·    تناسب براي اهداف و يا كاربرد

·    توليد بدون عيب (Zero defect) از نظر كرازبي

·    درست انجام دادن كارها در اولين مرتبه و در تمام مراحل

·    رضايت مشتري(خشنودي مشتري) به اعتقاد IBM

·    بيش از انتظارات مشتري

·    مناسب بودن براي استفاده Fitness For Use ژوزف جوران

و آخرين تعريف بر طبق ISO 9000-2000 عبارتست از:

«درجه و مقياسي كه بر اساس آن مجموعه اي از ويژگي هاي ذاتي نيازمنديهاي تعيين شده را برآورده مي كنند.»