موز
 فارسی اصیل: ندارد
 فارسی رایج: موز، برگرفته ازنام Musa  پزشك اولین امپراطور روم
 نام انگلیسی: موز پا كوتاه Dwarf banana
 نام علمی: Musa cavendishii
     
موز گياهي است علفي كه مانند درختچه است . برگهاي آن بسيار بزرگ و پهن و گاهي تا 2 متر مي رسد . گلهيا آن مجتمع و بصورت سنبله است ميوه آن ابتدا سبز و بعد از رسيدن برنگ زرد در مي آيد .
موز از چهار هزار سال قبل در هندوستان كشت مي شده است . در سال 1482 پرتغاليها موز را در سواحل گينه پيدا كردند و به جزائر قناري بردند و سپس بوسيله ميسيونر مذهبي اسپانيولي به نواحي حاره آمريكا برده شد و اكنون موز در تمام مناطق گرمسير دنيا كشت مي شود .
موز را هنگاميكه هنوز سبز است از درخت مي چينند و به مناطق مختلف مي فرستند و در آنجا بوسيله گرما دادن آنرا مي رسانند .
موز انواع مختلف درد يك نوع آن بسيار درشت و نوعي از آن هم خيلي ريز است كه مزه شيريني درد .
در كشورهاي استوايي معمولا موز را مي پزند و همراه با برنج و لوبيا مي خورند در كشورهاي آمريكاي لاتين موز را ورقه ورقه كرده و در آفتاب خشك مي كنند
هنگاميكه موز انتخاب مي كنيد بايد پوست آن زرد و سفت و روي آن لكه هاي سياه وجود داشته باشد و اين نشانه موز رسيده است . موز نارس بدليل داشتن نشاسته زياد هضمش سنگين است .
اطلاعات شخصی   موزها انواع پا بلند و پا کوتاه دارند. نوع پا کوتاه آن در بیشتر وزارت خانه ها شرکتهای بزرگ تجاری و بانکهای خارج و داخل کشور به عنوان تزئین نیز استفاده می شود . همچنین از گل بنفش آن در بعضی از کشورهای آسیایی و اروپایی برای غذا و درست کردن سرکه نیز استفاده می شود
 
 
نیازهای موز
•نور:دربهترین شرایط نوری ودرآفتاب ، قراردهید.
•دما:حداقل درجه حرارت درزمستان 15درجه سانتیگراداست درجه حرارت مطلوب برای انسان درتابستان برای گیاه نیز مطلوب است،درصورت بالا بودن درجه حرارت جریان ملایم هوا دراتاق لازم است .
•آبیاری:درتابستان دوتاسه باردرهفته درهنگام رشد گیاه را آبیاری نمایید، درزمستان هفته ای یكباركافی است، نگذارید قطرات آب روی برگها بجای مانند چون با اشعه آفتاب ایجاد لكه های سوخته دربرگ می گردد.
•رطوبت:هرروزتابستان وهرهفته یكباردرزمستان لازم است، اضافه نمودن آب به زیرگلدانی سنگریزه دارایجا درطوبت پایدار می نماید.
•تغذیه:هردوهفته یكبارباكودهای شیمیایی محلول درآب مخصوص گیاهان زینتی طبق دستورگیاه راتغذیه نمایید.
•خاك مناسب:خاك لیمونی قوی با مقداری كود حیوانی بهترین محیط رشد است.
•تعویض گلدان:هرسال درفصل بهارتعویض گلدان با یك اندازه بزرگترلازم است ، درصورت سنگین بودن گلدان وعدم امكان تعویض به تعویض خاكهای سطحی گلدان باخاك غنی ونواكتفا نمایید.
•تمیزنمودن برگها: غبارپاشی جهت تمیزشدن برگهاكفایت می نماید،درصورت لزوم برگهارابا دقت با پارچه نرم پااسفنجتمیزنمایید،ازمواد براق كننده شیمیایی استفاده نكنید.
•تكثیر:جداكردن پاگیاه ازپایین گیاهان مادری وكاشت درگلدان دردمای 24تا30درجه سانتیگراد، كاشت بذردردمای 21درجه سانتیگراد دربهار.
تركيبات شيميايي:
قندي كه در موز وجود دارد بسرعت قابل جذب است
در صد گرم موز مواد زير موجود است
انرژي                        100 كالري
آب                           70 گرم
پروتئين                   0/8 گرم
چربي                     0/2 گرم
قند                       6/5 گرم
كلسيم                 8 ميلي گرم
فسفر                  25 ميلي گرم
آهن                    0/7 ميلي گرم
سديم                  1 ميلي گرم
پتاسيم                370 ميلي گرم
ويتامين آ              190 واحد
ويتامين ب1         0/05 ميلي گرم
ويتامين ب 2        0/06 ميلي گرم
ويتامين ب 3       0/07 ميلي گرم
ويتامين ث          10 ميلي گرم
در موز چند ماده شيميايي بسيار مهم مانند سروتونين ، نوروپي تفرين ، دوپامين و كاته چولامين وجود دارد .
خواص داروئي:
موز از نظر طب قديم ايران معتدل و تر است و خون را غليظ مي كند . موز انرژي زيادي درد و چون نرم هست غذاي خوبي براي كودكان و اشخاص  مسن مي باشد
1)بدليل داشتن پتاسيم زياد ضد سرطان بوده و غذاي خوبي براي ماهيچه ها مي باشد
2)موز ملين بوده و همچنين درمان اسهال و اسهال خوني است
3)موز خونساز است بنابراين اشخاص لاغر و كم خون حتما بايد موز بخورند
4)موز تقويت كننده معده و نيروي جنسي است
5)موز درمان زخم معده و روده مي باشد
6)گرد موز همچنين داروي خوبي براي  پائين آوردن كلسترول است
7)شيره گلهاي موز درمان كننده اسهال خوني است
8)جوشانده موز اثر قطع خونريزي درد
9)ضماد برگ درخت موز براي درمان و سوختگي مفيد است
10)ريشه موز دفع كننده كرم معده است
11)موز نفاخ است و زيادخوردن آن خصوصا در سرد مزاجان توليد گاز معده مي كند براي رفع اين عارضه بايد پس از موز كمي نمك خورد
12)موز تاثير خوبي در تامين رشد و تعادل سيستم اعصاب  درد.
13)براي درمان ضعف بدن موز را با عسل بخوريد
14)موز مدر است
15)موز بعلت درا بودن قند زياد براي مبتلايان به مرض قند مضر است و نبايد در خوردن آن افراط كنند.


موز از ساقه رشد میکند، که این ساقه ها شاخه ها را از زیر زمین به بیرون می‌دهند.

گیاه موز در زیر کامل نور آفتاب و در خاکی که عمل زهکشی آب را خیلی عالی انجام می‌دهد، بهتر رشد می‌کند. خوب بودن خاک در زهکشی بسیار مهم است ، زیرا ریشه های سیر شده از آب در حالی که هنوز آب داشته باشند در کمتر از یک ساعت می‌میرند. بهتر است که گیاه موز را در مقابل بادهای تند حفظ کنید ، زیرا می‌تواند برگهای آن را تکه تکه و خرد کند. گیاه موز بسیار پرخور است. خاک باید غنی از مواد مغذی ، کمی دارای اسید ، و به اندازه‌ی کافی رس مانند باشد تا بتواند رطوبت را حفظ کند و نگذارد که مواد مغذی در خاک فروکش کند تا ریشه کوتاه گیاه نتواند از آنها استفاده کند .تغییر به کودهای طبیعی خوب و ماسه تر می‌تواند گیاه موز رادر برابر نیازهای مواد معدنی بالا پشتیبانی کند .

کاشتن ساقه موز

گودالی را با پهنایی در حدود سی سانتیمتر و بیست تا بیست و چهار عمق حفر کنید . ساقه را طوری در گودال قرار دهید که اتصال بین آن و ساقه مکنده در عمق در حدود پانزده سانتیمتر باشد. اگر مکانتان مسطح نیست ، چشم ساقه باید در گودال به طرف بالا باشد . خاک را در گودال بریزید و خاک را سخت به پایین ور دهید تا تا هیچ گونه هوایی در آن نباشد . اگر می‌خواهید بیشتر از یک ساقه موز بکارید ، گیاه باید حد اقل سه متر از دیگر فاصله داشته باشد تا بتواند از نور کامل خورشید به خوبی بهرهمند شود . تا هنگامی که گیاه مستقر نشده است ، ( در آب صرفه جویی کنید ) اندک اندک به آن آب بدهید تا ساقه سالم بماند.


موز میوه ای گرمسیری گرم و مرطوب جهان است بطوریکه در نواحی با دمای 10 تا 40 درجه و متوسط دمایی 27 درجه به خوبی رشد می کند. در دمای بیش از 35 درجه و کمتر از 20 درجه رشد موز کاهش می یابد. صفر فیزیولوژیک موز حدود 11 درجه سانتیگراد است. دمای پایین تر از 10 درجه سبب شوک دمایی به گیاه شده و می تواند سبب از بین رفتن آن می گردد.البته برای ارقام مقاوم به سرما دمای 2 تا 3 درجه بحرانی حساب می شوند و دماهای زیر صفر کشنده بشمار می آیند. بهترین دما برای ایجاد برگ های جدید 30 درجه، برای رشد ساقه 26 تا که در عرض های 30 درجه شمالی و جنوبی جهان کشت و پرورش می یابد. این میوه مخصوص مناطق 28 درجه و برای رشد و نمو میوه حدود 29 درجه می باشد. 
موز به رطوبت نسبی هوا بیش از سایر درختان گرمسیری نیاز دارد. رطوبت نسبی مناسب جهت رشد موز 75 تا 85 درصد و کمترین میزان رطوبت نسبی قابل تحمل برای موز 45 درصد می باشد. موز در نواحی هم سطح دریا تا ارتفاع 1500 متر در نواحی گرمسیری رشد مناسبی دارد. وزش باد شدید به دلیل پاره کردن برگ ها، شکستن ساقه و از ریشه درآوردن گیاه، یکی از محدودیت های کشت موز بخصوص برای ارقام پابلند است. برای ارقام پابلند سرعت باد نبایستی بیش از 40 کیلومتر در ساعت و برای ارقام پاکوتاه نبایستی بیش از 70 کیلومتر بر ساعت باشد.  موز به رطوبت و نور کافی خورشید (علی رغم مقاوم بودن به 50% سایه) نیز نیاز دارد. مناطق جنوبی بلوچستان ایران یکی از مهمترین مناطق مستعد پرورش موز محسوب می شوند چراکه  نور، رطوبت و گرمای کافی در این مناطق به خوبی وجود دارد.
وضعیت تولید موز در مهمترین کشورهای تولید کننده جهان در جدول زیر آورده شده است (فائو، 2011):
 
کشور    تولید (میلیون تن)    تولید جهانی (%)
هند    29.7    20%
اوگاندا    11.1    8%
چین    10.7    7%
فیلیپین    9.2    6%
اکوادور    8.0    6%
کل جهان    145.4    100%
 
نقشه پراکنش کشت و تولید موز در جهان در شکل زیر آورده شده است:

 
 
در ایران کشت و پرورش موز در نواحی جنوبی استان های سیستان و بلوچستان، هرمزگان و کرمان انجام می گیرد. البته کشت و کار گلخانه ای موز چندین سال قبل در مناطق شمالی کشور و جنوب استان کرمان نیز گسترش پیدا کرد که متاسفانه به دلیل مشکلات متعدد (عدم رقابت قیمت با موزهای وارداتی، عدم تسهیلات لازم برای توسعه گلخانه ها، عدم تخصص کافی در کشت گلخانه ای این محصول و غیره) با عدم استقبال گلخانه داران روبرو گردید.