پوکی استخوان
شیوه درمان
در صورت مشخص بودن علت استئوپروز باید آن
را درمان کرد. هدف از درمان ، جلوگیری از پیشرفت بیماری و کمک به بهبود آن می‌باشد.
تغییر در رژیم غذایی ، مواد پروتئینی ، کلسیم مکمل ، املاح و ویتامین‌ها و مخصوصا
ویتامین D باید، مقدار کافی از راه غذایی و دارویی به
این بیماران داده شود. کلسی تونین ، از دست دادن استخوان را مهار می‌کند. تجویز
استروژن یا استروژن همراه با پروژسترون و اندروژن و املاح فلوئور در درمان این بیماران
موثر است. اگر چه از علایم هشدار دهنده مهم در شما بروز نکرده باشد، ممکن است
مبتلا به پوکی استخوان شده باشید. گرچه پوکی استخوان را نمی‌توان بطور قطعی درمان
کرد، ولی درمان نسبی آن امکانپذیرست.
مباحث مرتبط با عنوان
• استخوان
• استخوان
جمحمه
اسکلت بدن زن شناسی
پوكي استخوان، Osteoporosis،
چيست؟
در خبر ها خواندم كه : ”هشتاد درصد زنان
ايرانی مستعد پوکی استخوان هستند. قد كودكان ايراني به دليل زياد روي در مصرف
نوشابه هاي گازي، چيپس و پفك، 6 سانتي متر كوتاهتر شده است.“
از همينرو تصميم به نوشتن مطلبي راجع به
«پوكي استخوان» و روشهاي جلوگيري از آن گرفتم تا بلكه احساس تأسّف و درماندگي خود
را، آنهم بعد از خواندن اين مطلب،بكاهم.
پوكي استخوان بيماري است كه باعث نازك و
شكننده شدن استخوانها مي شود. كلمه "Osteoporosis"
اصلاً به معناي ”استخوان سوراخ شده“ است. پوكي استخوان به ” درد خاموش“ معروف است؛
چون قدرت و استحكام استخوانها را تدريجي و خيلي آرام، بدون هيچ نشانه اي، از بين
ميبرد. همين امر باعث آسان ترك خوردن و دردهاي شديد استخواني ميشود. هنگاميكه
استخوانها توسط اين بيماري ضعيف و نازك مي شوند، حركات بسيار ساده، مانند خم شدن
براي برداشتن خريدهاي روزانه و يا عطسه هاي محكم و حتي راه رفتن باعث روند ترك و
شكستگي هرچه بيشتر مي شود. مچهاي دست، پا، ستون فقرات و لگن خاصره رايج ترين نقاط
در بدن هستند كه در معرض اين بيماري قرار ميگيرند. پوكي استخوان به عنوان يك
بيماري در بين افراد مسن بسيار رايج است ولي تخريب تدريجي استخوانها هم ميتواند از
سنين جواني و در اثر غفلت ما نيز آغاز شود. منتها، هنگامي ما متوجه غفلتهاي پيش پا
ا فتاده خويش ميشويم كه بسيار دير شده است. زنان مخصوصا بيشتر در معرض ابتلا به
پوكي استخوان هستند و علت آن هم در نقش مهمي است كه هورمون استروژن، Estrogen،
در سلامت و استقامت استخوانها بازي ميكند. در زمان يائسگي، ميزان هورمونهاي
استروژن و پروستروژن ناگهان كاهش مي يابند و معمولاً در اين زمان است كه استخوانها
خيلي سريعتر پوك و نازك مي شوند و دردهاي استخواني خود نمائي ميكنند.
فاكتورهاي ريسك اين بيماري را بشناسيم؛
در بوجود آمدن پوكي استخوان يك عامل، فاكتور،
مشخص كشف نشده است ولي عوامل متعددي در پديد آمدن اين بيماري نقش بسزائي دارند كه
آنها را «عوامل ريسك» ميخوانيم. شناخت اين فاكتورها براي درك بهتر اين بيماري و
مبارزه با آن بسيار مهم است. مسلّم است كه بعضي از اين عوامل موثّرتر از ديگر
عواملند؛ آنها را با * درفهرست زير مشخص كرده ام؛
• جنسيّت
• سن (50 سالگي يا بيشتر)
• يائسگي كمبود هورمونهاي جنسي براي دراز مدت *
• برداشتن تخمدانها توسط جراحي و يا يائسگي قبل از 45
سالگي*
• كمبود كلسيم در رژيم غذائي
• بطور محدود در معرض آفتاب بودن و يا مقدار ناچيز
ويتامين D در غذا
• كمبود فعاليتهاي جسماني
• وجود ترك و شكستگي در گذشته*
• سابقه پوكي استخوان در خانواده*
• افراد با استخوانهاي باريك و نازك
• سيگار كشيدن
• كافئين (ماده تحريك كننده موجود در چاي، پپسي و
قهوه)الكل
• مراحل اوليه كم كاري غده تيروئيد*
ولي بايد اضافه كنم كه فقدان اين عوامل،
به خودي خود نشان مصونيت ما از اين بيماري نيست.
استخوانها متعلق به شما هستند، از آنها
مراقبت كنيد؛
بهترين روش براي جلوگيري از بوجود آمدن
و پيشرفت پوكي استخوان، پرورش استخوانهائي با چگالي وزني بالا در دوران طفوليت و
نوجواني و مستحكم نگهداشتن آنها درطول بزرگسالي ميباشد. بعلاوه شما مي توانيد ريسك
ابتلا به اين بيماري را با عوض كردن عاداتي كه تحت كنترل شماست، كاهش دهيد. بطور
مثال: ترك سيگار، كم كردن تعداد چاي و مواد حاوي كافئين (بيش از 3 ليوان چاي، قهوه
و يا پپسي در طول روز ننوشيد)، اطمينان از مقدار كافي كلسيم و ويتامين D
در رژيم غذائي و ورزش؛ ورزشهائي كه مخصوصا تحمل وزن در آنها دخالت دارد. در
اينگونه فعاليتها تمام وزن بدن بر روي پاها متمركز مي شود، مثلا: راه رفتن، دويدن،
رقصيدن، aerobics، كوهنوردي،
تنيس، بدمينتون و غيره...
كلسيم؛
يك رژيم غذائي مناسب و متعادل، شامل
كلسيم كافي، براي داشتن استخوانهائي محكم بسيار ضروري است. در واقع تمام سلولهاي
بدن شما براي عملكرد بهينه خود به وظايف خود محتاج به كلسيم هستند. استخوانهاي شما
به منزله انبار و يا بانك كلسيم در بدنتان عمل مي كنند كه اگر كلسيم لازم را از
غذاي مصرفي بدست نياورد، كلسيم مورد نياز را از استخوانها قرض ميگيرد. در سنين
جواني، كلسيم موجود در غذا، به بالا بردن جرم استخوانهايتان كمك ميكند ولي وقتيكه
پا به سن مي گذاريد، متاسفانه بدن شما ديگر قادر به جذب بالاي كلسيم نيست و به
همين جهت نياز بدنتان به غذاهايي با ميزان فراوان كلسيم، افزايش مي يابد. در جدول
زير، مقدارروزانه لازم كلسيم در سنين مختلف مشخص شده است؛
سن مقدار
نياز روزانه به كلسيم
4 تا 8 800 ميلي گرم
9 تا 18 1300 ميلي گرم
19 تا 50 1000 ميلي گرم
بالاي پنجاه سالگي 1500 ميلي گرم
زنان باردار و يا شيرده 1000ميلي گرم
كلسيم را ميتوانيد در: لبنيات (شير،
ماست، پنير، كره، سرشير، بستني، دوغ و ...)، انواع ماهيها، آب پرتقال، بادام، دانه
كنجد، لوبيا، موز و انجير و ...بيابيد.
مادران عزيز، اميدوارم به سلامتي خود و
فرزندانمان بيشتر اهميت دهيم. آيا حيف نيست كه سلامتي، شادابي و رشادت قد خود و
عزيزانمان را با خوردن چيپس و پپسي به خطر افكنيم . . .؟!
شاد و تندرست باشيد.