فهرست مطالب

عنوان                                                    صفحه

شكل دادن به وسيله نوردكردن................... 1

نورد بلوك.................................... 3

نورد ورق هاي ضخيم و متوسط.................... 6

نورد ورق هاي ظريف و نازك..................... 7

نورد تسمه هاي عريض........................... 9

نورد تسمه‌هاي كم عرض و متوسط.................. 14

نورد پرفيل و ميله وسيم هاي فولادي............. 16

نورد چرخ هاي گرد............................. 20

لوله سازي.................................... 22

نورد لوله هاي كامل بمنظور دراز كردن آنها....... 27

دراز كردن لوله بوسيلة‌كشيدن................... 30   

شكل دادن به وسيلة نورد كردن

قسمت اعظم فولاديكه در كارخانه هاي فولاد سازي بصورت بلوك تهيه ميشود (97 درصد) به وسيلة دستگاه هاي نورد به ورق – ريل هاي آهني – تير آهن – لوله – تسمه هاي فولادي – سيم – وانواع مختلف پروفيل ها تبديل ميشود. كارگاه نورد (دستگاه نورد) بفرم ساده خود از دو استوانة نورد كه بالاي همديگر قرار ميگيرند تشكيل ميشود. دو سر دنده دار استوانه ها روي پايه هاي ثابتي تكيه ميكنند. «استوانه هاي نورد» به وسيلة موتورها حركت دوراني پيدا كرده و در جهت عكس همديگر حركت ميكنند. اگر جسمي بين اين استوانه ها هل داده شود استوانه ها آنرا گرفته و از شكاف بين خود رد مي كنند. در اثر اين عمل جسم پهن تر و درازتر ميشود. هر چه «جسم مورد نورد» بيشتر بين استوانه ها فرستاده شود و هر چه استوانه ها بيشتر بهم نزديك شوند بهمان نسبت جسم بيشتر پهن تر و نازكتر ميشود. كمتر كردن فاصله شكاف بين دو استوانة نورد را متخصصين دستگاه هاي نورد «ميزان كردن» مينامند.

اگر گودال و شيارهائي كه آنها را «كاليبر» مينامند روي استوانه هاي نورد كنده شوند جسم مورد نورد اجباراً شكل كاليبر را بخود گرفته و از پشت نوردها خارج ميشود.  اين استوانه ها را «غلطك هاي كاليبردار» مينامند.

 كارگاه هاي نورد ممكن است از دو و يا نوردهاي متعددي تشكيل شده باشند، تعداد نوردها در دستگاه هاي مختلف متفاوت بوده و انواع معروف آنها عبارتند از:

1-نوردهاي دوتائي2- نوردهاي سه تائي 3-نوردهاي چهارتائي

در نوردهاي دوتائي بعد از اينكه جسم مورد نورد، از ميان استوانه ها عبور كرد، جهت گردش استوانه ها عوض ميشود تا جسم مورد نورد بتواند در جهت عكس وارد استوانه ها شود. بدين علت نوردهاي دوتائي را نوردهاي «قابل برگشت» نيز مينامند. يك نوع بخصوص، از نوردهاي دوتائي داراي دو جفت غلطك بوده و«نوردهاي دوتائي دوبل» ناميده ميشوند. جهت حركت ميكنند. اينطريقه براي نورد اجسام سنگين مناسب نبوده و اكثراً براي نورد اجسام سبك از قبيل ميله و فولادهاي گرد و غيره مورد استفاده قرار ميگيرد.

در نوردهاي سه تائي سه استوانه بالاي همديگر قرار ميگيرند جسم مورد نورد در موقع رفتن در بين استوانه تحتاني و مياني و هنگام بر گشت بين استوانة مياني و بالائي فشرده شده و دراز ميشود جهت حركت نوردها در اينجا نيز بدون تغيير باقي

مي ماند. 

مطابق قوانين و تجربياتيكه دربارة نوردها بعمل آمده است به اين نتيجه رسيده اند كه استوانه هاي باريك در فشار ثابت، جسم مورد نورد را بيشتر از استوانه هاي كلفت دراز و پهن ميكنند. ولي عيب استوانه هاي باريك در اين است كه در فشارهاي بالا بزودي خم ميشوند، و هر چقدر هم مقدار اين خمش كمتر باشد در موقع نورد ورق و تسمه مضر بوده و آنها را خراب ميكند. براي بر طرف كردن اين عيب « استوانه هاي كارگر»[1] بروي استوانه هاي كلفت تري تكيه ميكنند، اين استوانه ها كه « غلطك هاي تكيه» نيز ناميده ميشوند در تمام طول خود، استوانه هاي كارگر را فشرده و از خم شدن آنها جلوگيري بعمل ميآورند. اين دستگاه ها، « نوردهاي چهارتائي » ناميده شده و براي نورد ورق و تسمه و غيره بكار برده ميشوند.

در موقع نورد توليدات مختلف، از فولادهاي مخصوص، بايد توجه داشت كه سطوح بلوك اوليه صاف، و عاري از هر گونه عيوب و نواقص باشد. در غير اينصورت اجسام ساخته شده، معيوب بوده و غير قابل استفاده خواهند بود. براي اينكار سطوح بلوك هاي اوليه را به وسيلة  تراشيدن و سوهان كاري و غيره صاف و شفاف نموده و سپس زير نوردها ميفرستند. امروزه بجاي تراشيدن بلوك، از «ماشين هاي شعله اي» براي تميز كردن آنها استفاده ميكنند. بلوك گداخته را براي تميز كردن به داخل ماشين هاي شعله اي هدايت كرده و داخل ماشين تحت تأ ثير اكسيژن، روية‌آن تا اندازه اي سوخته و از بين ميرود بطوريكه سطح بلوك بعد از بيرون آمدن از ماشين، بسيار صاف و درخشان بوده و عاري از هر گونه نقص ميباشد. اين نوع تميز كردن همانطور يكه ذكر شد، روي فولادهاي مخصوص انجام ميگيرد. براي تميز كردن بلوك هاي معمولي كافيست عيوب و نواقص آشكار آنها را  به وسيلة تراشيدن و يا مته هاي دستي از بين برد و يا ميتوان برخي اوقات به وسيلة‌ماشين هاي دستي سطوح آنها را تا درجة معيني سوزاند.

كارگاه نورد بلوك

فولاد را بايد درحال گرم نورد كرد.چون در اين حالت قابليت انعطاف آن بيشتر بوده و بآساني نورد ميشود. براي اين منظور بلوك ها را بهمان حالت گداخته كه از كارخانه هاي فولاد سازي مي آيند، داخل «كوره هاي زميني» قرار ميدهند. كوره هاي زميني بلا فاصله در كنار نوردها ساخته شده با گاز و يا امروزه اكثراً با جريان برق گرم ميشوند. جريان برق از تشكيل قشر اكسيد روي بلوك، جلوگيري بعمل مي آورد اين امر بطوريكه قبلاً متذكر شديم در مورد فولادهاي مخصوص بسيار اهميت دارد. كوره هاي زميني بلوك گداخته را در «درجه حرارت نورد»، نگهداشته و يا در صورت سرد بودن تا اين درجه گرم ميكنند.مدت توقف بلوك در كوره بستگي به سطح مقطع فولاد،‌بزرگي بلوك ها و درجة گرماي كوره ها داشته و نسبت به جنس فولاد فرق ميكند، بلوك هائيكه در انبار بوده و يا از پاك كن ها مي آيند سرد بوده و بايد مدت زمان بيشتري از بلوك هاي گرم، داخل كوره ها گرفته از داخل كوره بيرون كشيده و روي «واگن بلوك» قرار ميدهند. واگن بلوك روي ريل حركت كرده بلوك گداخته را به كنار ميله هاي ترانسپورت برده و روي آن ها پياده ميكند. «تسمه هاي ترانسپورت» از يك سري ميله هاي استوانه اي كه پشت سر هم قرار گرفته اند. ساخته ميشوند. روي اين ميله ها، اجسام مختلف و در اين مورد بلوك گرم حمل و نقل ميشود. بلوك گرم در اثر حركت ميله ها بطرف جلورانده شده و به استوانه هاي نورد ميرسد. استوانه هاي نورد بلوك گرم را گرفته و از كاليبر مياني خود ميگذرانند بدينوسيله سطح مقطع بلوك بطور قابل ملاحظه اي كمتر شده و بر طول آن اضافه ميشود. بلوك دراز شده از پشت نوردها خارج ميشود. حال فاصلة بين دواستوانةنورد را كمتر ميكنند بدين ترتيب كه استوانه تحتاني بحال خود باقي مانده و استوانة فوقاني به وسيلة موتور بطرف پائين حركت ميكند، در اين بين از شكاف بين ميله هاي ترانسپورت انگشتان فولادي بيرون آمده وبلوك دراز شده را 90 درجه برميگرداند.

اينك بلوك در جهت عكس، بطرف نوردها حركت كرد، و «گذر»[2] دوم شروع ميشود. اين عمل چندين بار تكرار شده و بالاخره بلوك دراز شده  به وسيلة «خط كش متحرك» به جلو كاليبر ديگر كه نسبت به كاليبر اول كوچكتر ميباشد، رانده ميشود.

عمليات فوق طوري بسرعت انجام ميگيرند كه بلوك فقط مختصري از گرماي خود را از دست ميدهد و نيز در اثراصطكاك دروني گرما آزاد شده و از سرد شدن بلوك جلوگيري بعمل ميآيد. پس از اتمام عمليات نورد، بلوك باريك روي ميله هاي ترانسپورت حركت كرده و به وسيلة اره اي بطولهاي معيني بريده ميشود. بلوك هاي بريده شده به وسيلة جرثقيل و يا ساير وسائل ترانسپورت به انبارها و يا به كارگاه هاي نورد ديگر حمل ميشوند. در اين كارگاه ها بلوك هاي كوچك به اجسام گوناگون از قبيل ريل- ورق – سيم – لوله و غيره تبديل ميشوند. آنچه كه مسلم است اينست كه يك بلوك بضخامت نيم متر را نمي توان تنها در يك دستگاه نورد به سيمي بكلفتي پنج ميلي متر نورد كرد. براي انجام اينكارها نوردهاي متعددي لازم ميباشند كه نوردهاي بلوك تنها كار اولية آنها را انجام ميدهند.